Havana aan de Waal

'Havana aan de Waal', zo wordt Nijmegen wel eens ironisch omschreven. Nijmegen heeft dan ook een lange, en soms roerige, linkse traditie. In de jaren zeventig stelden linkse studenten voor om de Nijmeegse universiteit niet langer 'Katholieke Universiteit Nijmegen' maar Kritische Universiteit Nijmegen te noemen. En tijdens de hoogtijdagen van de kraakbeweging was Nijmegen na Amsterdam de tweede kraakstad van Nederland. Dat een groot deel van de Nijmegenaren er linkse overtuigingen op na hield was ook zichtbaar aan het relatief grote ledental van linkse partijen en groeperingen. Natuurlijk is de neergang van links ook aan Nijmegen niet voorbij gegaan maar het blijft een linkse gemeente. Het linkse college dat na de verkiezingen twee jaar geleden vorm kreeg had veel goede voornemens. Wat is er nu eigenlijk van terechtgekomen? En in hoeverre is het Nijmeegs college erin geslaagd om tegen de verrechtsing in een linkse koers te varen?

Business as usual
Zonder twijfel heeft het gemeentebestuur op verschillende punten succesvol een linkse koers gevaren. Zo werd het MTC, een groot overslagterrein bedoeld als aanvulling op de Betuwelijn tegengehouden wat een belangrijke overwinning was voor de milieubeweging. Verder werd geprobeerd om ondanks alle bezuinigingen de gesubsidieerde arbeid te ontzien en anders de sterkste schouders de zwaarste lasten te laten dragen. En er is geprobeerd om dichter bij de inwoners van de stad te komen staan, zoals bijvoorbeeld door middel van wijkbezoeken.
Er is natuurlijk veel meer mogelijk. Achteraf was de hele affaire over vriendjespolitiek en cliëntelisme in Nijmegen, die begon naar aanleiding van de nieuwjaarstoespraak van burgermeester Terhorst, een storm in een glas water. Verder is de Nijmeegse gemeentepolitiek vooral business as usual. Uit een enquête gehouden in opdracht van het college, komt ook al naar voren dat de gemeentelijke politiek - net als in de rest van het land - bepaald niet leeft onder de bevolking. Minder dan veertig procent van de mensen kent de samenstelling van het college en slechts iets meer dan de helft van respondenten weet de naam van de burgermeester.

‘Verantwoordelijk’
Het college heeft de verwachtingen niet waargemaakt. Deze waren dan ook vrij hooggespannen. Maar ook zonder de bravoure van het collegeakkoord leefde de hoop dat een links college dichter bij de burgers zou staan, op een minder regenteske manier zou besturen. Dat is niet gebeurd, wat voor een belangrijk deel te wijten is aan Terhorst. Na haar nieuwjaarstoespraak zijn wethouders bang om ‘te vriendelijk’ over te komen. Maar vooral de verwachting dat een links college ook buiten de vergaderzaal een progressieve sfeer zou uitdragen, tegen de verrechtsing en de oorlog, is niet uitgekomen. Op het moment is links zozeer in het defensief gedrongen dat linkse bestuurders zich welhaast moeten verontschuldigen voor hun opvattingen. Het Nijmeegse college twijfelt en wil als verantwoordelijk en realistisch gezien worden. Dus vooral niet al te veel afwijken van de rechtse consensus in Nederland, ook al is het overduidelijk dat Nijmegen voor een links college koos. Van een profilering van Nijmegen als een linkse gemeente die een voorbeeldfunctie zou kunnen hebben in Nederland is dan ook geen sprake. In plaats van hun linkse identiteit te benadrukken profileren partijen als de SP en de PvdA zich op een rechts punt als repressie en ordehandhaving, in een poging te laten zien dat ook zij 'verantwoordelijk' kunnen zijn. Het ontbreekt aan zelfvertrouwen
Een voorbeeld is de repressieve aanpak van daklozen. Toegegeven, er is een goed uitgerust nieuw opvangcentrum in gebruik genomen. Maar tegelijk werden er wetten aangenomen die slapen in het openbaar strafbaar maakten. Volledig overbodig aangezien de politie al de mogelijkheden had om op te treden tegen dergelijke 'misstanden’. Een mogelijkheid om zich wel te profileren als linkse gemeente, door het aannemen van een motie die de oorlog in Irak veroordeelde, werd door de PvdA fractie tegengehouden omdat het slechts 'symboolpolitiek' zou zijn.

Dissonant
De PvdA voert haar gebruikelijke koers van alle opties open houden zolang deze maar inhouden dat men mee mag besturen. In dit linkse college wordt dus geen linkse koers gevaren maar wordt geprobeerd rechts niet al te zeer van zich te vervreemden. Immers, binnenkort moet misschien weer met het CDA bestuurd worden. Dit perspectief is helemaal niet denkbeeldig, want waarom zouden mensen voor een links college kiezen als vervolgens op zoveel punten gematigd, zelfs rechts, beleid gemaakt wordt? Het origineel is altijd beter dan een imitatie.
De SP is er ondertussen van overtuigd niemand nodig te hebben en hoopt de PvdA te vervangen als de brede volkspartij. Dit resulteert in een beleid dat eenzijdig gefixeerd is op, inderdaad belangrijke, punten die populair zijn bij de eigen en potentiële achterban zoals wijken en het openhouden van buurcentra. Maar minder populaire punten zoals milieubescherming of de rechten van daklozen blijven hierdoor liggen. Zowel PvdA als SP lijken gebonden te zijn aan de landelijke strategie. GroenLinks is ondertussen een dissonante factor. De Nijmeegse afdeling bevindt zich links van de landelijke koers en komt op voor weinig populaire, maar belangrijke punten. Zo werd het buitenslaapverbod ingetrokken na protest van daklozen en GroenLinks. GroenLinks is ook de partij die het dichtst bij de sociale bewegingen in Nijmegen staat. Dit leverde fractievoorzitter Wouter van Eck, zelf een actief lid van Milieudefensie, al het verwijt van vriendjespolitiek op. Niet alleen door CDA en VVD maar ook door een PvdA-raadslid. GroenLinks is overigens de grootste partij in Nijmegen, waarschijnlijk mede dankzij haar bereidheid risico’s te nemen.

Grenzen
Een argument dat wel wordt gebruikt om het gematigde beleid van dit college te verdedigen is de beperkte autonomie van een gemeente en natuurlijk dat het beleid van de landelijke regering een linkse koers zeer moeilijk maakt. Allebei zijn dit natuurlijk waarheden als een koe. Maar waarom worden dan niet de grenzen opgezocht van wat wel mogelijk is? Waarom wordt de landelijke consensus niet luid en duidelijk in twijfel getrokken? Waarom wordt er niet daadwerkelijk gehoor gegeven aan de wens van Nijmegenaren voor een duidelijk linkse koers? De oorzaak lijkt een combinatie van opportunisme en gebrek aan zelfvertrouwen te zijn.
Zet het beleid van Nijmegen eens af tegen dat van Rotterdam. Daar zit een college dat rechts staat van de landelijke regering. Brutaal worden grenzen opgezocht en ook overtreden. Niemand kan het meer ontgaan dat rechts aan de macht is in Rotterdam en werk maakt van het overboord gooien van oude zekerheden. Wat weerhoudt het Nijmeegs college ervan om hier een duidelijk links beleid tegenover te zetten? Waarom bijvoorbeeld geen plan voor gratis openbaar vervoer? Waarom geen duidelijke steun aan ‘Keer Het Tij’, waar nota bene alle drie de collegepartijen deel van uit maken?

Maar er is ook een positieve ontwikkeling. Namelijk de stellingname van de collegeraad en de burgermeester in het debat over de uitzetting van vluchtelingen. Zo was een groot aantal raadsleden - waaronder ook PvdA’ers - aanwezig bij een manifestatie voor een breder pardon. En ook toen de buskaravaan waarin vluchtelingen het land door reizen om aandacht te vragen in Nijmegen arriveerde, waren er raadsleden aanwezig. Overigens heeft de burgermeester nog eens herhaald dat wat haar betreft ‘de 26.000’ gewoon mogen blijven. Als dit college zich in deze kwestie principieel blijft opstellen en weigert mee te werken aan uitzettingen dan krijgt Nijmegen toch nog het bestuur waar om gevraagd heeft. Links dus.

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop