Grote afwezigen in de stadia
Zes Afrikaanse landen nemen deel aan de eindfase van het WK 2010: Zuid-Afrika, Algerije, Kameroen, Ivoorkust, Ghana en Nigeria. Maar behalve Brazilië, dat er steeds bij is, zijn de andere opkomende landen afwezig. China speelt niet mee, en ook India, Rusland, Indonesië en vele andere landen zijn er niet. Meer dan de helft van de mensheid wordt niet door een eigen ploeg vertegenwoordigd en supportert voor een andere nationale ploeg.
Die opkomende landen zijn niet alleen afwezig op het terrein en in de kleedkamers. Ook voor de bouw van de stadia speelden ze niet mee, daar waar voor de Afrikacup in Angola in april 2010, Chinese bedrijven bijna alle nieuwe sportinfrastructuur hadden gebouwd. Voor het WK alleen al werd er bijna één miljard dollar geïnvesteerd in faraonische projecten: vijf nieuwe stadia en de vergroting van nog vijf andere. Een groot deel van die werken is naar de Duitse groep GMP (Gerkan, Marg und Partner) en naar de Zuid-Afrikaanse groep Murray & Roberts gegaan.
Ook de Zuid-Afrikaanse arbeiders zullen grotendeels afwezig zijn in de stadia. In juli 2009 hebben 70.000 bouwvakkers die voor het bouwen van de stadia meestal 225 euro per maand werden betaald, gestaakt voor 15% loonsverhoging. Sommige arbeiders kregen slechts 4 euro per dag uitbetaald. De overgrote meerderheid van die arbeiders kan het zich niet veroorloven een ticket voor een belangrijke match te kopen. Een goede finaleplaats in het stadion kost ongeveer 7 keer hun maandloon! Wat zal het na het WK met die stadia gebeuren, dat is de vraag die we ons kunnen stellen in een land waar nog steeds 7 miljoen mensen in krottenwijken wonen.

Goede zaakjes voor de sponsors
Voor het schoeisel en de truitjes, zwaaien de grote groepen natuurlijk de plak. De Duitse bedrijven Adidas en Puma sponsoren respectievelijk 12 ploegen (waaronder Duitsland, Argentinië en Spanje) en 6 ploegen (waaronder Italië). De Amerikaan Nike levert aan 9 ploegen ( o.a. Brazilië, Portugal en Nederland). Het Spaanse Joma moet zich met één ploeg tevreden stellen (Honduras) en de Italiaan Legea sponsort Noord-Korea.
Adidas, dat in 2006 Reebok opkocht, produceert ook de Jabulani, de officiële voetbal van het WK. Sinds het begin van dit jaar werden er al 13 miljoen exemplaren verkocht. Bovendien heeft Adidas tijdens de eerste drie maanden van dit jaar al 6,5 miljoen truitjes van haar ploegen verkocht. In Duitsland werken er 2.400 mensen voor Adidas, in de wereld zijn het er bijna 40.000. Waar al die truitjes, schoenen en voetballen worden gemaakt, dat kan je wel raden …

De Wereldvoetbalbond FIFA rijft het geld binnen
De FIFA heeft op haar eigen voorwaarden de verkoop van uitzendrechten aan de Tv-netwerken georganiseerd: goed voor 1,2 miljard inkomsten. Maar daar bleef het natuurlijk niet bij. Straatverkopers werden uit de nabijheid van de stadia en van de grote verkeersaders verjaagd door een privémilitie betaald door de FIFA. Dit om te strijden tegen de “geniepige marketing”, gewoon dus de verkoop van voedsel en drankjes door anderen dan de officials goedgekeurd door de FIFA (Mc Donald’s, Coca-Cola, Budweiser enz.). In het totaal heeft het WK de FIFA ongeveer 3,3 miljard dollars aan inkomsten opgeleverd.
Een competitie op maat van de Europese elite
Europa neemt een bevoordeligde plaats in op het wereldvoetbalgebeuren. De helft van de deelnemende ploegen zijn Europees. Daarbij komt ook nog dat vele grote Zuid-Amerikaanse en bijna alle Afrikaanse spelers bij de rijke Europese clubs werken, waar de ploegen over kolossale budgetten beschikken. Afrika maakt nu dus deel uit van die enorme geldmachine zonder er ook maar enige controle over te hebben.
Het kampioenschap is naar de maat van de Europese elite gesneden. Het feit dat het WK in Zuid-Afrika en in juni-juli plaats grijpt (plaatselijk is het er winter), garandeert gunstige weersomstandigheden voor de Europeanen en bovendien goede uurroosters voor de rechtstreekse Tv-uitzendingen. Had de Wereldcup in Nigeria plaats gegrepen, met dus andere weersomstandigheden dan zou de Nigeriaanse ploeg daar sterk ondersteund geweest zijn door vurige volksmassa’s. Dat is niet het geval voor Zuid-Afrika waar in de tijd van het apartheidsregime, voetbal een sport van “zwarten” was (in vergelijking met cricket of rugby) die weinig geld kreeg.

Markteconomie en mensenhandel
In een wereld waar alles verkocht en gekocht wordt, hebben ondernemers in Afrika voetbalscholen opgericht om jonge spelers op te leiden en aan Europese clubs te verkopen. Dat systeem heeft gevolgen voor de samenstelling van de ploegen van het WK. De beste Afrikaanse ploegen moeten gevormd worden met spelers die over heel Europa verspreid zijn en nauwelijks de kans hebben samen te spelen. Maar het gaat nog verder. Ghana heeft weinig spelers die in de aanvalspits spelen omdat het land vooral bekend is voor de kwaliteit van zijn middenveldspelers, wat het systeem precies heeft opgeleverd. De Afrikaanse ploegen moeten het dus redden met wat de rijke landen uit Afrika hebben weggehaald.
De overgrote meerderheid van de Afrikaanse spelers worden geen supersterren in prestigieuze clubs zoals Chelsea of Barcelona. De meesten vindt men terug in verloren uithoeken van Europa, ze worden voor weinig geld gekocht door armere clubs die goede spelers zoeken. Ze vertegenwoordigen een soort lumpen proletariaat van het beroepsvoetbal. Ze komen meestal heel jong in een onbekende plaats terecht, waar racisme hoogtij viert. Vandaag is de meerderheid van de beroepsspelers in Roemenië Afrikaans en dat is ook zo voor een derde van de spelers in Zwitserland en in Oekraïne. Voor de kleinere clubs van het Europees kampioenschap zijn de Afrikaanse arbeidskrachten gemeen goed geworden. Zoals voor de grondstoffen, wordt Afrika dus in de voetbalwereld beschouwd als een goudmijn die kan geplunderd worden. Het WK is niet alleen maar een bron van superwinsten voor een kleine minderheid, op planetair niveau. Het is ook de weerspiegeling op economisch vlak van de vraatzucht van een systeem, van het kapitalisme.

Geen crisis in sommige bedrijven
De winnende ploeg gaat naar huis met een trofee van 6 kilo uit 18 karaats goud, in een luxetas van het merk Louis Vuitton. Dat luxemerk (valiezen, handtassen, uurwerken, riemen, agenda’s, juwelen, enz.) is geen officiële sponsor van een nationale ploeg. Louis Vuitton heeft dat niet nodig want de zaken draaien goed: een zakencijfer van 16,5 miljard euro in 2009 ( + 2%). De verkoop zal ongetwijfeld de hoogte in schieten wanneer de vertegenwoordiger van Vuitton na de finale, de beker uit de Vuitton valies zal halen in aanwezigheid van één miljard toeschouwers. Vuitton heeft ook zorgvuldig een publiciteitscampagne voorbereid met sterren zoals Madonna, Keith Richards, André Agassi enz. Zidane, Pélé en Maradona poseren op een foto in een café waar ze hun (Vuitton) bagage hebben neergezet voor een partijtje tafelvoetbal. (minivoetbal?)

Vuvuzela …het is niet gedaan!
China speelt niet mee in het WK, maar het is zeker geplaatst voor het maken van die uiterst eenvoudige en luidruchtige plastic trompet, de Vuvuzela, die onze oren pijnigt. Negen op tien vuvuzelas worden in China gemaakt. “Van bij de start van het WK is de verkoop geëxplodeerd” zo verklaarde Shi Xinqqing die een groothandel en een verkoop op Internet heeft. “Ik heb meer dan honderd bestellingen per dag, ongelooflijk!” De Chinese fabrieken draaien dus op volle toeren en lopen gevaar onvoldoende voorraden te hebben. Maar het tijdperk van de vuvuzela zal waarschijnlijk niet eindigen met het WK, invoerders hebben nu al andere klanten gevonden: sportfans, feestvierders en ook vakbonden! Zien en horen we vuvuzelas op 29 september in Brussel tijdens de grote vakbondsbetoging van het Europees Vakverbond? Meer dan waarschijnlijk!