De lente in aantocht

Fusie is ruzie, zeggen ze. Toch was-ie er dan, op 1 januari 2015. De nieuwe ongedeelde FNV, althans het begin ervan. Geen Abvakabo FNV meer, geen FNV Bondgenoten, geen FNV Bouw, geen FNV Sport, geen vakcentrale FNV. Allemaal één, met centrale coördinatie en flinke herkenbaar sectoren.

Geen makkelijke klus: vakbonden zijn rijk aan eigenwijze mensen. Maar de nieuwe piketpalen staan. Een Ledenparlement met kaderleden die bestuur of bestuursleden naar huis kunnen sturen. En statuten waarin gesproken wordt over activerend vakbondswerk. Eindelijk voorbij de Sociale ANWB en FNV Uw Zaakwaarnemer.

Gepiepeld

Maar ook dit Ledenparlement stemt zonder al teveel problemen voor een SER-advies dat eerder gemaakte afspraken uit een Sociaal Akkoord aan de laars lapt. Een akkoord dat op zijn beurt de WW verkortte en het ontslagrecht versoepelde. Al te gauw wordt gezegd: 'maar wat moet je dan? Als we niet blijven meepraten zijn we alle invloed kwijt, overgeleverd aan de Boer, Rutte en consorten. Nu wordt WW weer een werknemersverzekering en krijgen we weer grip op sociale zekerheid, want wie (mee)betaalt, (mee)bepaalt.'

Maar, we gaan de nieuwe, liefst jonge, leden niet binnenhalen met een ingewikkeld verhaal, waarin we ze behoeden voor iets dat nog net iets slechter uitpakt. Activering is absoluut nodig, want verslechteringen moeten tegengehouden worden en dat kan alleen door voelbaar verzet, sociale onrust, waarop politiek gereageerd moet worden.

We zijn er nog lang niet met de ongedeelde FNV, zelfs al is ze meer zichtbaar of strijdbaarder dan voorheen. We zitten midden in een globaliserende kapitalistische tornado die niets ontziet, met zwaar onder vuur wat er nog is aan democratie, solidariteit en publiek domein. Geheime vrijhandelsverdragen, waar niets 'vrij' aan is, behalve de vrije hand van het failliete marktmechanisme. De 99 procent wordt gepiepeld waar ze bij staat.

Zeggenschap

De FNV is op de weg terug en dat is goed, maar nu de verbreding en de versnelling. Bestuur en ledenparlement laten zich te makkelijk weer vangen in de oude groef, maken te weinig gebruik van het enorme potentieel aan werk- en denkkracht. Zien kritische en eigenwijze leden vaker als bedreiging dan als kans. Terwijl er zoveel te winnen is als kaderleden goed geïnformeerd en gefaciliteerd naar de achterban trekken. Waar zoveel te doen is. Met Griekse collega's de valse beelden doorprikken en parallellen schetsen, de overeenkomsten zien. Met jonge Marokkanen het racisme op de arbeidsmarkt blootleggen. Want heus, meneer Aboutaleb, onderwijs en werk zijn in Nederland helemaal niet zo goed geregeld voor deze groep als u beweert.

De link leggen met de milieubeweging, want we willen geen mijnrampen en geen vuile energie, geen plastic eilanden van verpakkingsmateriaal in oceaan, geen klimaatrampen door en gesleep van grondstoffen en halfproducten over onze aardbol. Heel veel jonge mensen willen dat niet. Ook daar ligt een enorme uitdaging voor de vakbeweging, die gaat over zeggenschap en over de producten die we willen maken.

Dat soort initiatieven moet wel de ruimte en vrijheid krijgen. Niet gesmoord worden in lange notities en/of eindeloze goedkeuringstrajecten. Een FNV-bestuur moet hier vooral stimuleren en faciliteren. Mijn hoop is gevestigd op de sectoren, waar gelukkig de mix al te zien is van oud en nieuw kader, van ervaring en nieuwe energie. Met op een aantal plaatsen toch weer een actievere achterban, waar mensen mee willen doen en denken. Zodat een FNV Pensioenvisie er toch anders uitziet dan voorheen. En waardoor eindelijk de nivellering en de ‘centen in plaats van procenten’ centraal in de arbeidsvoorwaarden doorklinken. En ik hoop dat sectoren middelen gaan claimen die omgezet worden in activiteiten en niet in activiteitenplannen. Ik denk dat het geduldige papier nog wel de grootste vijand van de nieuwe FNV is. Het papier van achterkamertjes, maar onderhand ook van de voorkamer. Wat is dat papier met de handtekening van een werkgeversvertegenwoordiging waard als het ene stel werkgevers zich bij CAO afspraken niet houdt aan een Sociaal Akkoord en een ander stel niet aan een CAO, wanneer het die al tekent.

Doe mee

Het elan terugbrengen in de vakbeweging begint bij ontevreden of boze mensen een goed alternatief bieden. Tot de verbeelding sprekend en haalbaar, vooral getoetst op een achterban die dan dus ook meegaat, niet alleen gepreek voor eigen parochie. Dat vereist een nieuwe positieve omgeving, een hoop denkkracht en creativiteit. En dat zit er wel, in die nieuwe FNV, al is het verstopt. Er zit nieuw bloed, er zijn idealisten en pragmatici, creatievelingen en nog steeds heel veel eigenwijze mensen. Die niet per se de massa volgen of meegaan in het gemakzuchtige na papegaaien van de door neoliberalisme gedomineerde mainstream.

De uitdaging is om ze bij elkaar te brengen en die denkkracht te collectiviseren. Van hoe het niet moet naar hoe het anders kan. Weg van de arbeidsmarkt, waar de ene helft gestrest rondloopt vanwege teveel werk en de andere helft vanwege het gebrek er aan. Op zoek naar een herverdeling van arbeid in samenwerkende collectieven. Waar winst niet voorop staat maar plezier in je werk, het product dat je samen maakt of de dienst die je verleent. In elke sector op zoek naar een aansprekend voorbeeld om uit te vergroten, om te volgen, om te laten zien dat het anders kan.

Dat vereist wel dat we niet blijven hangen in geëigende rolpatronen, zodat we geen tijd meer over hebben voor nieuw denkwerk. Het vereist vooral ook de boer op gaan. Veel luisterwerk. En praatwerk. Ervaringen delen, elkaar inspireren en niet doodgooien met oude lege frases, maar ze invullen met nieuwe praktijk. Doen en durven. Niet alleen het oude 'strijden tegen', maar ook de zoektocht naar 'waar zijn we voor'. Visie ontwikkelen, gebaseerd op oude analyses, maar in een nieuwe setting, naar buiten gericht.

En wat mij betreft is het initiatief van de FNV om 1 mei te heroveren een mooi begin. Laat het daar maar gebeuren. Geen zaaltjes meer: sterft gij oude vormen en gedachten. De FNV naar buiten, het debat in de open lucht. Een nieuwe start, met oud kader en nieuw volk, pragmatisch of principieel, de collectieve denkkracht van eigenwijze vakbondsleden is aan zet. Doe mee en blijf niet aan de kant staan. Daar staan alleen maar beste stuurlui.

 

Dit commentaar verscheen eerder bij Solidariteit.

Dossier
Soort artikel

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop