Ruim 3.000 mensen gaven op 8 september gehoor aan de oproep van diverse regionale FNV-actiecomités ‘Red het pensioenstelsel’ om mee te demonstreren. In tegenstelling tot eerdere pensioenacties werd deze strijdbare bijeenkomst vooral ondersteund door werkenden uit talloze andere sectoren van de vakbond. Het programma op het podium gaf daar duidelijk uitdrukking aan. In de voorbereiding van deze dag was dat ook de sfeer die we waar genomen hebben bij de regionale bijeenkomsten en ons bezoek aan de diverse bedrijfsledengroepen.

Waar gaat het om?
Centraal hebben we als landelijk actiecomité in overleg met de onderhandelaar Tuur Elzinga drie eisen gesteld: 1. Bevries de AOW-leeftijd op 66 en maak eerder stoppen (fiscaal) mogelijk voor zwaar werk. 2. Regel indexatie voor elke generatie. 3. Bied een pensioen voor iedereen, ook flex en ZZP. De FNV maakt hiermee één vuist door  verschillende groepen te bedienen. Hiermee wordt duidelijk dat het redden van onze pensioenstelsel geen exclusieve zaak is voor de senioren. Door aan te geven dat we geen verslechteringen accepteren, hebben we de eisen aan elkaar verbonden. We accepteren dus ook geen compromis waar op een van de eisen een concessie gedaan moet worden. Zoals Han Busker het duidelijk zei: ‘De tijd van inleveren is voorbij.’ Ook onderstreepte hij het belang van de eisen en gaf aan dat minister Koolmees over de brug moest komen: zonder bevriezing van de AOW-leeftijd geen pensioendeal.

Plannen van de regering, wensen van de werkgevers!
Een van de belangrijke punten uit het regeerakkoord, van het kabinet Rutte III, is dat er een pensioen-akkoord komt waar als het aan de regering ligt het huidige pensioenstelsel verandert in een systeem van individuele pensioenpotjes waardoor de solidariteit uit het stelsel wordt gehaald. je langer sparen voor een lager pensioen. Dit is de deur wagenwijd open zetten voor de privatisering van het stelsel, iets dat we als actievoerders bestrijden.

Een van de punten die door Han Busker onvoldoende werd belicht is de rol van de werkgevers. Hun inzet in de onderhandelingen is dat zij minder pensioenpremie gaan betalen, waardoor werknemers minder pensioen zullen opbouwen. Ze vinden daarbij de regering aan hun zijde, immers het verder privatiseren van het stelsel geeft de werkgevers de gelegenheid zich aan hun verantwoordelijkheid te onttrekken.

Nu is de opstelling van de regering cruciaal. Het hele plan van het verder laten stijgen van de AOW-leeftijd is onhoudbaar aan het worden. Veel werkgevers willen daar ook wel van af, omdat ze met steeds minder productieve oudere werknemers te maken krijgen. Nu ziet een werknemer van 35 boven haar/zijn salarisstrook staan dat de verwachte pensioenleeftijd 72 zal zijn. Als je werkt in een sector waar oudere collega’s met een burn-out thuis zitten of met kapotte knieën, moet er wel een bel gaan rinkelen. Als je nu geboren wordt is je pensioenleeftijd naar verwachting 81. Het is maar dat je het weet. Koolmees houdt vooralsnog zijn poot stijf op dit punt.

Komt er op korte termijn een deal?
Een van de mogelijke scenario’s is dat Koolmees wel een belangrijke veer laat op het niveau van de pensioenleeftijd waardoor je eerder AOW krijgt. Daarmee zou de weg vrij kunnen zijn om in de onderhandelingen tussen  de werkgevers en vakbonden rondom de indexatie vooruitgang te boeken. Dat betekent dat de regering voor enkele miljarden een gat in de begroting overhoudt om mensen eerder AOW uit te keren. Is dat politiek op dit moment haalbaar?

Maar als de FNV en de andere vakbonden akkoord zouden gaan in de onderhandelingen met een andere manier van premieheffing en hiermee de werkgevers tegemoet komen, is dat voor de opbouw van je pensioen echter een belangrijke achteruitgang. Werkgevers willen waarschijnlijk alleen een akkoord als ze minder premie kunnen betalen.

Voor de vakbond is dat niet te verteren. We accepteren daarom geen verslechteringen. De leden, en met name de comités van de FNV, beginnen zich steeds meer te roeren en hebben aardig in de peiling waar het voor hen fout zou kunnen gaan. Die druk wordt voor de politiek, maar ook voor de werkgevers, groter.

Dat maakt een deal op korte termijn lastig. De vakbeweging heeft stellig aangekondigd daarin niet te schikken. Een nieuwe uitglijder op het pensioendossier kan de FNV zich niet meer permitteren na het debacle van de voormalige voorzitter van de FNV, Agnes Jongerius. En de vakbeweging is op zoek naar nieuw elan. Het pensioendossier vormt voor de vakbeweging een uitdaging om daar vorm aan te geven: de achterban is hiervoor te mobiliseren en straalt uit dat ze content zijn met zo’n strijdbare aanpak. Natuurlijk zijn dan stevige acties niet uit te sluiten.

Hoe verder?
Op 7 oktober organiseert FNV Young&United de volgende demonstratie van de FNV: De mars voor de zekerheid. De inzet is dat er meer zekere banen moeten komen. Het enthousiasme onder de comités ‘Red het pensioenstelsel’ was er op 8 september om ook hiervoor te mobiliseren. Tenslotte is flexwerk pensioenroof en in een van de eisen staat: biedt ook flexwerkers en ZZP’ers een collectief pensioen.

Een demonstratie van 3.000 is niet genoeg, maar een veelbelovend begin. De acties worden van onderop opgebouwd door de comités die aan het groeien zijn. Het is aan het lukken om mensen weer in beweging te krijgen. Als de hele FNV in alle sectoren hieraan mee gaat doen – en die kans is groot als er geen akkoord komt – kan er iets moois groeien. Dat zal het moeilijk gaan maken voor werkgevers en het kabinet.

Dat perspectief is ook zeer duidelijk aangegeven door Cor Minnaard, een van de kartrekkers van het landelijke comité ‘Red het pensioenstelsel.’ Als laatste spreker op het podium riep hij de mensen op om door te gaan: ‘En eigenlijk is het simpel, mensen: we willen op tijd met pensioen, een goed pensioen en voor iedereen pensioen! En als de regering en de werkgevers met iets anders komen, dus verdere verslechteringen, dan zullen ze ons tegenkomen. En dan komen ze niet alleen ons tegen als actiecomité, maar dan komen ze dus de hele FNV tegen. En onze voorzitter heeft het al gezegd: een goed pensioen voor iedereen moet worden gerealiseerd door een halt toe te roepen aan de verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt; daarom moeten we haast maken met ons Offensief! Dus samen de strijd aangaan tegen de werkgevers en tegen een Europees beleid dat is gericht op het pamperen van de werkgevers en het uitzuigen van de werknemers’.