Ter gelegenheid van COP-30, komen de groeperingen Centelhas, Insurgência-Reconstrução Democrática, MES en Rebelião Ecossocialista, stromingen binnen de Partij voor Socialisme en Vrijheid (PSOL) van Brazilië met de volgende verklaring:

1. De 30e Conferentie van Partijen over het klimaat, COP-30, vindt plaats in een alarmerende context: de uitstoot van broeikasgassen is nog nooit zo hoog geweest. In 2023 lag de gemiddelde temperatuur wereldwijd 1,48 °C boven het pre-industriële niveau en in 2024, het warmste jaar ooit gemeten, lag de gemiddelde temperatuur 1,6 °C boven het pre-industriële niveau. De afgelopen tien jaar waren de warmste ooit gemeten en het verwachte scenario is een temperatuurstijging tussen 2,5 °C en 3 °C voor de tweede helft van deze eeuw.

2. Van de negen indicatoren voor ecologische duurzaamheid zijn er al zeven overschreden: klimaat, biodiversiteit, stikstof- en fosforcycli, zoet water, landgebruik, chemische vervuiling en, meer recentelijk, verzuring van de oceanen. Het overschrijden van die klimaatgrenzen betekent leven met verwoestende gevolgen. Voor de mensheid: hongersnood, dorst, oorlogen om water en voedsel, miljarden klimaatvluchtelingen. Klimaatverandering – nu een noodsituatie – is het gevaarlijkste en meest dramatische aspect van de ecologische crisis. Een bedreiging die zijn weerga niet kent in de geschiedenis. Daartegen strijden we. We bevestigen het ecosocialistische project als alternatief voor ecocide en barbarij. Om een zo veilig mogelijk klimaat te verdedigen. Om het leven, de mensheid en de planeet te verdedigen.

3. Ons doel in Belém is om onze krachten te bundelen om een alternatief voor de vernietiging van het milieu te bevorderen, door een einde te maken aan datgene dat daar werkelijk verantwoordelijk voor is, het kapitalistische systeem. De rol van de ecosocialisten tijdens de COP-30 is het smeden van een coalitie van bewegingen en actoren die zeggen dat 'het systeem moet veranderen, niet het klimaat'. Sociale bewegingen, inheemse volkeren en traditionele gemeenschappen, bewakers van onze biomen, onze zeeën en onze stedelijke groene ruimtes, zullen tijdens de Volksconferentie, parallel aan de officiële conferentie, bijeenkomen om te bevestigen dat de echte oplossingen voortkomen uit de gebieden zelf, agro-ecologische praktijken en volksorganisatie.

4. Extreemrechts houdt vast aan een autoritair, ultraliberaal en ontkennings-programma, en hun project is dodelijk. In een context van militaire en handelsoorlogen blijft het Brazilië en de wereld polariseren. Het ontdoet multilaterale mechanismen van hun inhoud en verzet zich tegen elk internationaal akkoord over het klimaat en de biodiversiteit. De afwezigheid van de regering-Trump op de COP-30, nadat zij het land uit het akkoord van Parijs heeft teruggetrokken, verzwakt de multilaterale mechanismen, toont haar minachting voor de klimaatagenda aan en boycot die.

5. De toezegging van de COP om de wereldwijde CO₂-uitstoot te verminderen zal zwak zijn, hetzij vanwege de afwezigheid van de belangrijkste verantwoordelijken voor de wereldwijde CO₂-uitstoot, zoals de Verenigde Staten, hetzij vanwege de beperkingen die aan de komende onderhandelingen worden opgelegd. Onder leiding van Brazilië hebben ze de doelstellingen van het Akkoord van Parijs van 2015 losgelaten. Volgens de voorzitter van de conferentie, André Correa do Lago, moet deze COP in het teken staan van aanpassing aan de gevolgen van de klimaatverandering.

Dat betekent dat de belangrijkste inspanningen niet langer gericht zullen zijn op het voorkomen van temperatuurstijgingen, maar op het minimaliseren van de schade die zal blijven toenemen naarmate de warmte toeneemt. Aanpassing is noodzakelijk in het milieubeleid, maar mag niet ten koste gaan van de vermindering van de CO₂-uitstoot. Zoals Michael Löwy stelt: 'Voorrang geven aan aanpassing in plaats van preventie is een indirecte manier om zich neer te leggen bij de onvermijdelijkheid van klimaatverandering'.

COP: van frustratie naar frustratie

6. De COP's zijn er niet in geslaagd concrete overeenkomsten te sluiten over de vermindering van de CO₂-uitstoot, dankzij het lobbywerk van het fossiel-mineraal-agrarisch complex en de ondergeschikte regeringen. De rijke landen weigeren hun historische verantwoordelijkheid voor de cumulatieve uitstoot op zich te nemen en oefenen druk uit op de landen in het Zuiden om 'hun deel te doen'. De Nationaal Bepaalde Bijdragen (voor de vermindering van de uitstoot van elk land, of NBD's) zijn vrijwillig en niet verplicht.

7. In die context komt de Europese Unie terug op haar klimaatplannen, met het argument dat ze voorrang moet geven aan uitgaven voor haar wapenindustrie. China, momenteel de grootste veroorzaker van CO₂-uitstoot ter wereld, blijft zich bescheiden reductiedoelstellingen stellen. Dat is de illusie van stapsgewijze vooruitgang. Het scenario van die NBD's is een temperatuurstijging van 2,5 °C tot 3 °C boven het pre-industriële gemiddelde in de tweede helft van deze eeuw.

8. In 2023 werd de COP-28 afgesloten met een verklaring dat de wereld een transitie moet doorvoeren en afstand moet nemen van het gebruik van fossiele brandstoffen, maar dat er doelstellingen moeten worden vastgesteld om dat te bereiken. De energietransitie is een van de thema's die tijdens de COP-30 aan de orde zullen komen, maar er is geen officieel mandaat voor de conferentie om doelstellingen of termijnen vast te stellen voor die transitie. We veroordelen de misleiding van de 'energietransitie', die in werkelijkheid een 'energietransactie' is. Gesponsord door bedrijven uit de energiesector, met name bedrijven die banden hebben met grote oliemaatschappijen, investeringsfondsen en regeringen die hen aanzienlijke fiscale voordelen toekennen, offeren wind- en zonne-energieprojecten gebieden en hun levenswijze op, waardoor de energieonzekerheid van de gemeenschappen op hetzelfde niveau blijft, om Europa 'koolstofarm' te maken.

9. Hernieuwbare energiebronnen vervangen fossiele brandstoffen niet, maar vormen een aanvulling daarop. Daardoor blijven de emissies stijgen, ondanks de groei van alternatieve bronnen. Alternatieve bronnen zijn een stap in de goede richting, maar zonder het model te veranderen waarin de armsten en de gemeenschappen blijven opdraaien voor de schade die wordt veroorzaakt door degenen die van datzelfde model profiteren, blijven die alternatieven in het ongewisse. We pleiten voor een rechtvaardige en inclusieve energietransitie, zonder de vernietiging en ontwrichting van mariene en kustecosystemen, en met aandacht voor degenen die daadwerkelijk voor het land hebben gezorgd en het hebben behouden.

10. Een ander zorgwekkend aspect is de commercialisering van tropische bossen. De uitdaging voor Brazilië op de COP-30 is nu om te onderhandelen over een nieuw financieel instrument, de TFFF (Tropical Forest Forever Facility). Landen die tropische bossen behouden, zouden worden beloond met een wereldwijd investeringsfonds, wat in theorie positief is. Dat model maakt van natuurbescherming echter een handelswaar en koppelt het aan het financiële systeem, wat risico's inhoudt voor de nationale soevereiniteit, aangezien grote bedrijven nu directe economische relaties onderhouden met de gebieden en biomen, en de autonomie van bewegingen die strijden voor het behoud van bossen en andere gebieden in gevaar brengt. Zoals de Wereldvergadering voor het Amazonegebied stelt:

Het TFFF beschouwt ontbossing ten onrechte en misleidend als een marktfalen dat kan worden opgelost door een prijs toe te kennen aan de ecosysteemdiensten van tropische bossen om particuliere investeringen aan te trekken. De ecologische ineenstorting die door het kapitalisme is veroorzaakt, zal niet worden opgelost door nog meer kapitalisme! Het TFFF erkent bossen niet als levende systemen die recht hebben op leven, op het behoud van hun levenscycli, op het behoud van hun regeneratievermogen, op het niet worden verontreinigd, op het behoud van hun integriteit en op het eisen van tijdige herstelmaatregelen en restauratie.

11. In hetzelfde perspectief van onderwerping aan de markt stelt het REDD+-mechanisme (Reduction of Emissions from Deforestation and Forest Degradation) vervuilers in staat om te blijven vervuilen. Het is een compensatiemechanisme, geen echt reductiemechanisme. Maar de wetenschap stelt duidelijk dat er geen manier is om fossiele emissies te compenseren met bossen. Eenmaal vrijgekomen blijft fossiele koolstof eeuwenlang in de atmosfeer. Bossen kunnen afbranden, verdrogen of worden gekapt. Het is een valse gelijkwaardigheid.

12. Kunstmatige intelligentie (AI) ontpopt zich als een nieuwe bedreiging, als een nieuwe grens van ecologische vernietiging. Er zijn enorme hoeveelheden water en energie nodig om de datacenters te voeden. Datacenters en het delven van cryptovaluta verbruiken nu al bijna 2 procent van de wereldwijde elektriciteit. Met de opkomst van generatieve AI (zoals ChatGPT, Gemini, enzovoort) zal dat verbruik aanzienlijk toenemen. AI versterkt systemisch racisme (algoritmen die zijn getraind met bevooroordeelde gegevens), versnelt de verspreiding van desinformatie en monopoliseert de menselijke aandacht, waardoor vrije tijd en sociale banden worden uitgehold. AI moet worden gesocialiseerd en democratisch worden gecontroleerd.

Brazilië laat de kans voorbijgaan om een wereldleider op klimaatgebied te worden

13. Ondanks de grote hoop die werd gewekt door de COP-30 in Belém, in het hart van het Braziliaanse Amazonegebied, onder de regering van Lula, is de tegenstrijdigheid duidelijk. De regering kondigt het laagste ontbossingspercentage in het Amazonegebied sinds 2017 aan en Lula erkent in zijn toespraak voor de Algemene Vergadering van leiders van de Klimaattop het Amazonegebied als 'het grootste symbool van de milieuzaken', waar 'duizenden rivieren en beken stromen' en waar 'duizenden soorten planten en dieren leven die het meest diverse bioom op aarde vormen'. Maar diezelfde president moedigt de oliewinning aan de monding van de Amazone aan, onder het voorwendsel dat de olie gebruikt zal worden om het land 'van fossiele brandstoffen te bevrijden', waarmee hij de wetenschappers en ecologen tegenspreekt die waarschuwen voor de risico's en de gevolgen voor de gemeenschappen en de biomen. Een voorwendsel.

14. De verbranding van ruwe olie uit de 'Equatoriale Marge', die voornamelijk zal worden geëxporteerd, zou meer dan 11 miljard ton CO₂ kunnen vrijmaken, ofwel 5 procent van het koolstofbudget dat nodig is om de opwarming tot 1,5 °C te beperken. Het initiatief van de regering zal een negatieve impact hebben op het milieu, wat in flagrante tegenspraak is met het door de president zelf aangekondigde programma voor energietransitie. Milieuorganisaties, getroffen volkeren en traditionele gemeenschappen hekelen de overhaaste vergunningsprocedure, die de biodiversiteit in gevaar brengt, evenals de klimaateffecten van het project.

Er is geen sprake van rechtvaardigheid als volkeren en gebieden worden opgeofferd. Die exploitatie kan onmogelijk als 'ontwikkeling' worden beschouwd. Hetzelfde roofzuchtige model heeft in een ander tijdperk de inheemse volkeren geschonden in naam van de 'kolonisatie'. De intrekking van de door IBAMA verleende vergunning is dringend noodzakelijk en vormt een meedogenloze strijd die tijdens deze COP moet worden gevoerd.

De kracht die uit de gebieden komt: voor milieu- en klimaatrechtvaardigheid!

15. Als de oplossingen voor de klimaatcrisis niet komen van de koolstofmarkten, van regeringen die medeplichtig zijn aan het kapitaal of van bedrijven die profiteren van de vernietiging, waar komen ze dan vandaan? Het antwoord is duidelijk en weerklinkt over de hele wereld: ze komen uit de gebieden.

Vandaar het belang van de Volksconferentie in Belém, die parallel aan de COP-30 plaatsvindt. De Braziliaanse entiteiten, netwerken en samenwerkingsverbanden van het maatschappelijk middenveld, de volkeren en de georganiseerde gemeenschappen, die gezien de belangen die op de officiële conferentie worden vertegenwoordigd geen hoge verwachtingen hebben en die de bedriegerij van de grote bedrijven, de lobbyisten van de olie- en agro-industrie en de regeringen die zich weinig of valselijk inzetten voor de echt noodzakelijke veranderingen aan de kaak willen stellen, zullen een krachtige boodschap aan de hele wereld overbrengen: 'Klimaatrechtvaardigheid: de oplossingen komen uit de regio's'. Die kracht, die van sociale mobilisatie, is de enige kans om maatregelen te verkrijgen die gunstig zijn voor de planeet.

16. We roepen de Braziliaanse werknemers en het Braziliaanse volk op om zich bij ons aan te sluiten om een beschermingsnetwerk op te bouwen en te strijden voor een ontwikkelingsmodel dat de regio's, het leven, de kennis en de waardigheid van alle volkeren respecteert. We geloven dat we samen regeringen en kapitaal ter discussie kunnen stellen, de voorwaarden kunnen scheppen om het kapitalisme te overwinnen en een toekomst van ecologische, sociale en klimaatrechtvaardigheid voor de huidige en toekomstige generaties kunnen garanderen. Het Manifest van La Via Campesina voor de COP-30 gaat in dezelfde richting.

17. Meer dan ooit is het tijd om overal ter wereld de stemmen te laten horen die zich verzetten tegen dit roofzuchtige, fossiele en plunderende model, dat de gebieden vergiftigt en al het leven doodt. Het is tijd om onze krachten te bundelen met de volkeren van het woud, die al duizenden jaren voor het Amazonegebied zorgen, met de inheemse volkeren, de rivierbewoners, de vissers en de vissers te voet, met al diegenen die hun levenswijze in stand houden en bewijzen dat er een alternatief bestaat voor het kapitalisme. Het is tijd om een grote wereldwijde alliantie te versterken die zich inzet voor een alternatief dat echt gericht is op een radicale transformatie en de strijd tegen het systeem, voor het einde van fossiele brandstoffen, voor het behoud van ecosystemen, voor milieurechtvaardigheid, voor de bescherming van de gebieden en levenswijzen van zoveel volkeren die al eeuwenlang weerstand bieden tegen genocide, ecocide en etnocide.

18. Het Manifest voor een ecosocialistische revolutie van de Vierde Internationale geeft de urgentie en de omvang van de noodzakelijke verandering weer: er moet nu een einde worden gemaakt aan de destructieve mars van de kapitalistische 'groei'. In plaats van het steeds weer verkondigde doel om die 'groei' in stand te houden, moeten de rijkste landen beginnen met het verminderen van hun materiële productie en energieverbruik, zodat de armste landen, die tot nu toe onvervulde behoeften moeten bevredigen, nog enige tijd hun productie kunnen verhogen.

Maar de heroriëntatie van de economie, met de vermindering van de buitensporige consumptie van de economische elite en de invoering van maatregelen om de CO₂-uitstoot te verminderen (zonder in geen geval de oliewinning te verhogen, en zeker niet aan de monding van de Amazone), moet wereldwijd worden doorgevoerd. Alleen een revolutie kan een einde maken aan de huidige ramp en de mensheid redden van het risico van uitsterven. Een nieuwe koers is steeds urgenter. De wereld zal ecosocialistisch zijn of niet bestaan!

Dit artikel stond op inprecor. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.