Niet helemaal. Het najaarsakkoord maakte het mogelijk om een aantal kabinetsmaatregelen te repareren (prepensioen) of er opnieuw over te onderhandelen (de WW). De najaarsacties lieten een grotere betrokkenheid van kaderleden en leden zien. Het vertrouwen van de bond groeide, ook aan de top. Als het moeilijk wordt in het CAO-overleg kon er weer een beroep op de leden worden gedaan. De leden en kaderleden stonden weer meer in het middelpunt. De bond kon niet zonder ze. De uitslag van het referendum over de Europese grondwet drukte ook de FNV met de neus op de feiten. Binnen de vakcentrale bestaat een enorme kloof tussen top en basis, net als in andere maatschappelijke organisaties.

Lissabon
De invloed van de najaarsacties reikt tot op het Europese niveau. Te denken valt bijvoorbeeld aan het groeiende bewustzijn rond de dienstenrichtlijn. De najaarsacties en de deelname van de FNV aan het Nederlands Sociaal Forum maakten de bond kritischer en leidden tot een goede mobilisatie voor de demonstratie tegen de Bolkestein richtlijn in Brussel op 19 maart.
De spanning tussen de opvattingen van de leden en die van de top, over de Europese agenda en het akkoord van Lissabon (de in 2000 gemaakte afspraken op het vlak van de economische politiek van de Europese Unie) werd de afgelopen maanden duidelijk. De FNV steunde de Lissabon agenda tot nu toe. Terwijl het doorbreken van de nationale consensus op dit punt een unieke mogelijkheid is om de bond te profileren. Juist in kwesties die direct verband houden met Lissabon, zoals de afbraak van de sociale zekerheid, kan de bond zijn smoelwerk laten zien. Veel van de ‘nieuwe groepen’ die zo belangrijk zijn voor de vakbeweging – jongeren, migranten - zijn op deze punten te mobiliseren.

Te prijzen valt dat de bond inderdaad initiatieven neemt om nieuwe groepen te mobiliseren. In de schoonmaak is bijvoorbeeld een goede campagne opgezet om meer mensen te organiseren. Een diverse en inclusieve bond is hard nodig. Het samen aanpakken van discriminatie, racisme, lage lonen en slechte arbeidsomstandigheden is essentieel om rechts de wind uit de zeilen te nemen. Het is daarom goed dat nu ook de directe belangenbehartiging van Oost Europese werknemers aangepakt gaat worden.

Tussen actie en polderen
Ondanks deze onderhuidse processen leek het afgelopen half jaar een redelijk normaal CAO seizoen. Toch zie je ook hier veranderingen, in vergelijking met de afgelopen jaren. Er was een betere coördinatie op de speerpunten, vooral binnen de bonden. FNV Bondgenoten probeerde aan alle leden duidelijk te maken wat de inzet was.
Niettemin was er meer mogelijk geweest op het gebied van de coördinatie van acties. Het is een oude strategie om de actiebereidheid van de leden pas in te zetten als het spaak loopt en niet vanaf het begin de onderhandelingen op scherp te spelen. Vaak is de dreiging van actie, of een enkele stakingsdag voldoende voor de FNV om tot een beter compromis te komen. Dat neemt niet weg dat er flinke acties geweest zijn, die resultaat hebben opgeleverd. Een staking van twee weken bij de ENCI en in totaal 18.000 stakers in de metaal – het is minder spectaculair als een stampvol Museumplein, maar het geeft wel een verandering ten opzichte van voorgaande jaren weer.
Veel kaderleden en bestuurders leven nog in de wereld van het poldermodel. Ze zijn er mee opgegroeid en geloven er heilig in. Maar de zalig warme wollen deken van het overleg glijdt langzaam weg. Het aantal strijdbare kaderleden en bestuurders is weliswaar te klein om wat in het najaar is begonnen ook strijdbaar door te zetten, maar ze kunnen wel een verschil maken op het moment dat er ruimte is en initiatieven genomen kunnen worden. Er zijn betere contacten tussen de mensen die een rol hebben gespeeld in de najaarsacties. Men weet wat men aan elkaar heeft. Dat resulteerde in een kritischer discussie op sommige punten op het congres van FNV Bondgenoten. Discussie over de stemprocedure voor de nieuwe FNV voorzitter en over het feit dat de Waal campagne voerde voor de grondwet. Het leidde ook tot een kritische kijk op de onderhandelingen in de SER door de bondsraad van FNV bondgenoten, iets wat door de hele bond heen had moeten gebeuren, vooral in de Abvakabo.
Er is nu nog te weinig onderling contact tussen kritische kaderleden en bestuurders van verschillende bonden. Daar is nog geen echt platform voor, maar stug doorgaan met goede ervaringen uitwisselen en contacten leggen kan op den duur een basis vormen voor een kritische beweging in de bonden.
Er komen nog kansen genoeg. Vanuit Europa zal genoeg ellende over ons uitgestort worden, de werkgevers hebben hun eigen agenda van meer flexibilisering, verplaatsen van werkgelegenheid, bezuinigen op de lonen. Het wordt steeds moeilijker die zaken op te lossen door loonmatiging aan te bieden. De leden accepteren dat minder en minder, maar de werkgevers lijken ook steeds meer het onderste uit de kan te willen.
Ook bij de overheid staat er nog genoeg op de rol. Bijvoorbeeld op het gebied van de privatisering van het openbaar vervoer en de zorg. Zaken waar ook veel mensen voor te mobiliseren zijn.