Dit is deel 6 van een serie artikelen over de oorzaken en gevolgen van het afglijden van het wereldwijde kapitalisme naar een tijdperk waarin infectieziekten steeds vaker voorkomen. Mijn opvattingen zijn onderhevig aan voortdurende discussie en toetsing in de praktijk. Ik kijk uit naar jullie commentaar, kritiek en correcties. Mijn excuses voor de vertraging bij het publiceren van deze aflevering. Ik hoop deel 7 sneller af te ronden. Hier zijn deel 1, deel 2, deel 3, deel 4 en deel 5 te lezen.

De veehouderij revolutie in China

De bijna universele toepassing van massaproductie in afgesloten faciliteiten maakt pandemieën zo goed als onvermijdelijk. Vijftien maanden voor covid-19 brak er een Afrikaanse varkenspest (AVP) [1] pandemie uit in China. AVP is al eeuwenlang endemisch onder wilde zwijnen en varkens in Afrika ten zuiden van de Sahara. In het begin van 1900 is de ziekte overgesprongen van wilde zwijnen naar gedomesticeerde varkens die door kolonisten vanuit Europa in Kenia waren geïmporteerd. Sindsdien zijn er uitbraken geweest in verschillende delen van de wereld, in sommige gevallen veroorzaakt door wilde varkens en wilde zwijnen, in andere gevallen door mensen die besmette varkens of besmet voer vervoerden. Er is geen behandeling of vaccin en bijna 100 procent van de besmette dieren sterft.

Toen AVP in augustus 2018 werd vastgesteld op varkensboerderijen in het noordoosten van China, gaf de Chinese overheid onmiddellijk opdracht om alle varkens in het gebied te slachten – 38.000 in totaal. Helaas bleek uit latere genetische analyses dat de ziekte al enkele maanden onopgemerkt circuleerde, dus de ruiming kwam te laat. Het virus was al in beweging. In korte tijd waren er uitbraken in elke Chinese provincie en had de pest zich verspreid naar 14 andere landen in de regio Azië-Stille Oceaan. Officieel daalde het aantal gekweekte varkens in China tussen 2018 en 2019 met 28 procent, van 428 miljoen naar 310 miljoen. De productie van varkensvlees kelderde en de verkoopprijs van varkensvlees – het populairste vlees in China – verdubbelde meer dan. [2]

De snelle verspreiding van de Afrikaanse varkenspest was een direct gevolg van radicale veranderingen in China's veehouderij. De bijna algemene toepassing van massaproductie in gesloten faciliteiten maakte zoiets als de AVP-pandemie bijna onvermijdelijk. Dezelfde veranderingen droegen bij aan de snelle verspreiding van covid-19.

Ter linkerzijde wordt voortdurend gedebatteerd over de vraag of de Chinese samenleving als geheel socialistisch, kapitalistisch of iets nieuws en unieks is. Ik zal niet proberen die vraag hier op te lossen of zelfs maar te behandelen, maar ik denk dat er geen twijfel over kan bestaan dat de landbouwsector in China in de afgelopen decennia duidelijk kapitalistisch is geworden. Dat geldt met name voor de veeteelt, waar het productiemodel dat is ontwikkeld door Tyson Foods en andere Amerikaanse agrofoodbedrijven bijna overal is overgenomen.

De veehouderij revolutie in China

De transformatie begon in 1978, toen de landbouwcommunes uit het Mao-tijdperk werden ontmanteld en eerst werden vervangen door individuele familiebedrijven en vervolgens door een grotendeels ongereguleerd marktsysteem waarin miljoenen kleine boerderijen werden verdrongen door agro-industriële bedrijven. In de veeteelt trof die verandering eerst pluimvee.

Tot halverwege de jaren tachtig was de pluimveeproductie een kleine nevenactiviteit voor plattelandshuishoudens als aanvulling op andere landbouwactiviteiten. Miljoenen kleine boeren produceerden enkele tot hooguit enkele tientallen kippen. Met uitzondering van een paar staatsboerderijen buiten de grote steden, waren er geen grootschalige commerciële pluimveebedrijven. Tussen 1985 en 2005 hebben 70 miljoen kleine pluimveehouders de sector verlaten. In een periode van vijftien jaar (1996-2011) daalde het totale aantal vleeskuikenboerderijen in China met 75 procent. [3]

De meeste pluimveebedrijven in China zijn nog steeds klein, maar de meerderheid van de vleeskuikens wordt nu binnen gehouden, met duizenden vogels opgesloten in kleine ruimtes. De eierproductie is ook geconcentreerd: eind 2022 kondigde het bedrijf Beijing Deqingyuan, dat toen 20,6 miljoen legkippen had, plannen aan om dat aantal te verdrievoudigen, waardoor het de grootste eierproducent ter wereld zou worden. [4] De productie van varkensvlees heeft een vergelijkbare transformatie ondergaan.

Tot 1985 werd maar liefst 95 procent van al het varkensvlees in China geproduceerd door kleine boeren die minder dan vijf varkens per jaar fokten op huispercelen. ... In 2015 bestond de varkensvleessector voornamelijk uit middelgrote familie boerderijen (tot 500 varkens per jaar), grootschalige commerciële boerderijen (500-10.000 varkens per jaar) en megabedrijven (meer dan 10.000 varkens per jaar). [5]

In tegenstelling tot vleesproducenten in de VS hoefden Chinese bedrijven niet te experimenteren met verschillende benaderingen van industrialisatie: ze namen snel de meest succesvolle methoden over die door de westerse agro-industrie waren ontwikkeld. Concentrated Animal Feeding Operations (CAFO’s, geconcentreerde veebedrijven) in China zijn 'gebouwd van dezelfde materialen, op basis van dezelfde ontwerpen en opgetrokken vanuit hetzelfde idee van moderne productie als industriële boerderijen overal, een CAFO in China ziet eruit als een CAFO in Iowa, hoewel soms op grotere schaal met meer aaneengesloten gebouwen. [6]

De Chinese agro-industrie heeft in de VS ontwikkelde methoden gebruikt om de oorspronkelijke producenten te overtreffen. China produceert nu meer dan de helft van het varkensvlees en de eieren en de Chinese agribusiness breidt zich wereldwijd uit. In 2013 kocht het Chinese bedrijf ShuangHui International de Amerikaanse agribusinessgigant Smithfield Foods voor 4,7 miljard dollar: het gecombineerde bedrijf, WH Foods, is de grootste varkensvleesproducent ter wereld.

De vleesproductie in China is (nog) niet zo geconcentreerd als in Noord-Amerika, maar het meest voorkomende bedrijfsmodel is rechtstreeks afgekeken van het contracteringssysteem dat westerse agro-industriereuzen hebben ontwikkeld. Verticaal geïntegreerde bedrijven – die in China officieel bekend staan als Dragonhead Enterprises (een verwijzing naar de leidende positie in ceremoniële drakendansen) – leveren kuikens, biggen, voer, antibiotica en andere inputs aan contractboeren die de dieren huisvesten en grootbrengen zoals het bedrijf voorschrijft. Zoals Richard Lewontin betoogt, lijkt de contractboer onder zulke regelingen onafhankelijk, maar heeft hij in werkelijkheid 'geen controle over het arbeidsproces of over het vervreemde product'. Het Dragonhead-systeem verandert de boer 'van een onafhankelijke producent ... in een proletariër zonder opties.' [7]

De consolidatie van de vleesproductie in grote gecentraliseerde faciliteiten is gepaard gegaan met een snelle uitbreiding van de transportinfrastructuur. 'In 2000 had China bijvoorbeeld 1,4 miljoen kilometer aan verharde wegen, en in 2019 was dat aantal meer dan verdrievoudigd tot 4,8 miljoen kilometer. De ontwikkeling van de spoorwegen ging nog sneller en groeide tussen 2000 en 2019 van 10.000 naar 139.000 kilometer.' [8] Dankzij die transportnetwerken kunnen dieren en dierlijke producten snel van de boerderijen naar de stedelijke markten worden vervoerd; zoals de Afrikaanse varkenspest en de covid-19 pandemieën hebben laten zien, kunnen infectieziekten zich ook snel verspreiden, ver voorbij hun plaats van oorsprong, waardoor de maatregelen voor de volksgezondheid worden overtroffen.

Sommige van de grootste Dragonhead-bedrijven bouwen nu nog grotere productiefaciliteiten. De New Hope Group, bijvoorbeeld, kan tot 120.000 varkens per jaar fokken in drie onlangs voltooide vijf verdiepingen tellende 'varkenshotels' in de buurt van Beijing, en het uit meerdere verdiepingen bestaande complex van Guangxi Yangxiang in de buurt van Guigang zal binnenkort de grootste varkensfokkerij ter wereld zijn, met 30.000 zeugen en een productie van meer dan 800.000 biggen per jaar.

Zoals besproken in eerdere afleveringen, creëert het opsluiten van duizenden genetisch identieke vogels of dieren in afgesloten faciliteiten ideale omstandigheden voor nieuwe infectieziekten om te ontstaan, te muteren en zich te verspreiden. De pandemiemachine, uitgevonden in de VS, heeft een nieuw thuis gevonden in China.

Fabrieksactiviteiten, zware kapitaalinvesteringen, lakse milieucontroles en overheidssteun hebben allemaal bijgedragen aan de spectaculaire groei van de vleesproductie. Tussen 1980 en 2010 is het aantal gekweekte dieren en vogels verdrievoudigd en is het aantal industriële boerderijen met een factor 70 toegenomen. [9] Massaproductie heeft de detailhandelsprijzen verlaagd, waardoor hoogwaardige eiwitten betaalbaar zijn geworden voor honderden miljoenen mensen die voorheen alleen bij speciale gelegenheden vlees aten, als ze dat al aten. 'De gemiddelde vlees-, melk- en eierconsumptie per hoofd van de bevolking is tussen 1980 en 2010 respectievelijk 3,9, 10 en 6,9 keer zo groot geworden, wat verreweg de grootste toename in deze periode ter wereld was.' [10]

Maar, zoals Karl Marx schreef, het winstsysteem is als een 'afzichtelijke, heidense afgod, die de nectar alleen zou drinken uit de schedels van de doden.' [11] Kapitalistische groei gaat altijd gepaard met dodelijke kosten. Naast de ernstige gezondheidseffecten van meer vet in de voeding, heeft de commercialisering van varkens en pluimvee het water, de lucht en de bodem vervuild, veel landgebruik veranderd van menselijk voedsel naar diervoeder, de uitstoot van fossiele brandstoffen verhoogd, de migratie van miljoenen failliete boeren naar stedelijke sloppenwijken afgedwongen – en grote uitbraken van infectieziekten veroorzaakt, waaronder vogelgriep, sars, varkenspest en covid-19.

Kortom, China's industriële landbouw veroorzaakt ecologische rampen. Deel 7 bespreekt de rol van China in een van de ergste pandemieën van de moderne tijd.

[Wordt vervolgd].

Noten

[1] AVP is geen griep en niet gerelateerd aan de Mexicaanse griep.

[2] Fred Gale, Jennifer Kee, en Joshua Huang, eds., How China's African Swine Fever Outbreaks Affected Global Pork Markets, Economic Research Report Number 326, 2023, 12, 25.

[3] Chendog Pi, Zhang Rou, Sarah Horowitz, 'Fair or Fowl? Industrialization of Poultry Production in China,' Global Meat Complex: The China Series (Institute for Agriculture and Trade Policy, februari 2014), 21.

[4] 'Which Are Asia's Largest Egg Producers?', WATTPoultry.com, 27 december 2022.

[5] Brian Lander, Mindi Schneider en Katherine Brunson, 'A History of Pigs in China: From Curious Omnivores to Industrial Pork,' The Journal of Asian Studies 79, no. 4 (november 2020): 11-12.

[6] Mindi Schneider en Shefali Sharma, 'China's Pork Miracle? Agribusiness and Development in China's Pork Industry,' Global Meat Complex: The China Series (Institute for Agriculture and Trade Policy, februari 2014), 31.

[7] Richard C. Lewontin en Richard Levins, Biology under the Influence: Dialectical Essays on Ecology, Agriculture, and Health (New York: Monthly Review Press, 2007), 340.

[8] Li Zhang, The origins 0f COVID-19: China and Global Capitalism (Stanford, Californië: Stanford University Press, 2021), 34.

[9] Zhaohai Bai et al., 'China's Livestock Transition: Driving Forces, Impacts, and Consequences,' Science Advances 4, nr. 7 (6 juli 2018): 7.

[10] Bai et al., 'China's Livestock Transition.'

[11] Karl Marx, 'De verwachte resultaten van de Britse overheersing in India,' Marxistisch Internet-Archief.

Dit artikel stond op Climate&Capitalism. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.