De vraag is ook of het veel meer voorstelt dan het Eurovisie Songfestival. Al die Oost-Europese landen concurreren om het lidmaatschap van een club die de laatste jaren steeds minder belangrijk is geworden. De nieuwe rol van Rusland in de alliantie heeft daar niet zoveel mee te maken. Wat de belangrijkste beslissingen betreft, mag Rusland nu binnen de vergaderingen zeuren in plaats van erbuiten. Nee, de echte pech voor al die aspirant-NAVO-leden is de enorm toegenomen overmacht van de VS en het onbegrensde unilateralisme van de enige supermacht.

De militaire uitgaven van de VS zijn voor het komende jaar opgekrikt naar 379 miljard dollar. Dat is ruim twee keer zoveel als alle militaire uitgaven van alle Europese lidstaten van de NAVO en de EU bij elkaar. Het is ook meer dan het hele Bruto Binnenlandse Product van Rusland. Volgens het oude beleid van het Pentagon moest het genoeg zijn om tegelijkertijd oorlog met Rusland en China te voeren en nog een paar kleinere oorlogjes erbij; volgens het nieuwe beleid, dat in 2001 is aangekondigd, moet het genoeg zijn om alle eventuele tegenstanders in de hele wereld tegelijkertijd te verslaan. Binnen deze machtsverhoudingen zal het de VS een zorg zijn of ze bondgenoten hebben.

En eigenlijk is het Pentagon bondgenoten vaak liever kwijt dan rijk. De oorlog in Kosovo was de laatste NAVO-oorlog, en die vonden de generaals in Washington doodvervelend. Al dat raadplegen van bevelhebbers uit verschillende Europese landen, waar was dat in godsnaam goed voor? Eens en nooit meer, luidde het devies. En inderdaad, toen secretaris-generaal Robertson van de NAVO na 11 september voor de eerste keer in de geschiedenis alle NAVO-lidstaten zover kreeg om artikel 5 van het verdrag in werking te roepen en de hulp van de NAVO aan de VS aan te bieden voor een verdedigingsoorlog, werd hij beleefd het bos in gestuurd. De VS voerden de oorlog in Afghanistan wel in hun eentje, een aantal Britten erbij en klaar was Kees.

De NAVO is nu bijna gedegradeerd tot de status van de VN, de OVSE en andere aanbieders van militaire ‘facilitaire diensten’ aan de VS. Ze kan gebruikt worden voor klussen als vredeshandhaving, of nation-building, of andere vormen van puinruimen die de enige overgebleven supermacht onwaardig zijn, zoals Bush al tijdens zijn verkiezingscampagne in 2000 opmerkte. Zij heeft een taak als het zware werk af is en de belangrijke jongens vertrekken, zoals nu in Afghanistan.

Waarom staan Oost-Europese landen dan nog in de rij om lid te worden van iets als de NAVO? De dreiging uit Rusland bestaat alleen nog maar in het geheugen van de oudere Estlanders of Roemenen. Met de huidige werkelijkheid heeft het niet zoveel te maken. En het NAVO-lidmaatschap is duur. Miljardenorders voor de laatste militaire snufjes van Lockhead of Raytheon – of misschien voor de allerarmsten van de Europese EADS – zijn de eerste vereisten voor lidmaatschap. Ook als al die mooie vliegtuigen, net als de straks door Nederland bestelde Joint Strike Fighters, nooit in een oorlog zullen worden gebruikt kosten ze handen vol geld.
Geld dat de Oost-Europeanen broodnodig hebben om hun werkloosheidsuitkeringen te betalen en iets van hun in elkaar gestorte gezondheidszorg in stand te houden.

Ook in de praktijk valt het NAVO-lidmaatschap tegen. Kijk gewoon naar de peilingen in een land als Hongarije, dat opeens betrokken werd bij de Kosovo-oorlog, waar de bevolking helemaal niet warm voor liep. Evenmin eigenlijk als de Grieken, waarvan de meerderheid de Serviërs beschouwde als een Orthodox broedervolk en de oorlog afwees. In principe gaat de NAVO alleen op basis van een unaniem besluit in oorlog en dus kon de Griekse of Hongaarse regering op basis van de wil van haar bevolking de oorlog met een veto treffen. Maar zit een klein Europees land binnen de NAVO de VS ooit werkelijk dwars? Reken maar van niet.

De Oost-Europese regeringen hebben eigenlijk maar één reden om de NAVO in te willen: om te laten zien dat ze bij het welvarende, democratische “Westen” horen. Het lidmaatschap wordt nog belangrijker als troostprijs voor de landen die in 2004 bot zullen vangen bij hun aanvraag lid te worden van de Europese Unie. Wat een armzalige illusie – geen land is ooit welvarender, democratischer of ‘westerser’ geworden door het NAVO-lidmaatschap. Vraag het maar aan de Turken. Of nog beter, aan de Turkse Koerden.