Dat het Koninklijk Instituut voor de Tropen Robert Soeterik heeft gekozen om het deel Irak te schrijven van hun Landenreeks-serie mag niet als een verrassing gelden. Soeterik bestudeert het land al dertig jaar, en vooral sinds de oorlog in 2003 is hij zeer bekend als Irak-expert. Wel spannend is de vraag wat voor boek hij heeft geschreven. Een alledaags academicus is hij niet; hij was eerst kampioen van de shi’ieten, Koerden en links tegen de dictatuur van Saddam Hoessein, en daarna tegenstander van de VS-oorlogen tegen Irak.

Misschien niet zo’n evidente keus als auteur voor een soort boek dat eigenlijk een beetje saai hoort te zijn. Dat is het dan ook allesbehalve. Ook voor de gemiddelde anti-oorlogsactivist is deze uitgave onmisbaar als snelcursus Iraakse aardrijkskunde, geschiedenis, politiek en cultuur. Door het werk te lezen kan men veel beter begrijpen welke fases de ontwikkeling van de olie-industrie, de baathistische overheersing, de Koerdische strijd voor zelfbeschikking, de shi’itische strijd voor politieke gelijkheid of de strategie van de Iraakse Communistische Partij heeft gekend. De cijfers over de dood, milieuvervuiling en ellende die Irakezen hebben meegemaakt in twintig jaar van oorlog, embargo en nog eens oorlog, zijn haast niet te geloven.

Rode draad door Soeteriks verhaal is zijn stelling dat Irak nooit een echte natiestaat is geworden. Het land is tot nu toe enkel door bruut geweld bij elkaar gehouden. Alleen door een proces van staatsvorming en interetnische onderhandeling van onderop zou een echte natie kunnen ontstaan, denkt Soeterik. Als lezer kun je je natuurlijk de vraag stellen of dat nu dé oplossing zou zijn. Maar een door de Westerse landen opgedeeld Irak is in ieder geval geen wenselijke situatie. Het feit dat het land zoveel potentieel heeft, en dat Soeterik blijkbaar nog steeds op zijn inwoners is gesteld, maakt het alleen maar tragischer dat dit proces nu nog steeds wordt tegengehouden