Achmed was een van de oprichters van PRI, de voorloper van PRIME, in 1995. ‘Mijn bedoeling was om een echte zelforganisatie van vluchtelingen op te bouwen. Niet een kantoor met alleen maar 'papieren werk'. Ik vond dat de problemen van vluchtelingen zelf het uitgangspunt moesten zijn. Om van daaruit acties te organiseren. Dat bleek succesvol te zijn. We organiseerden binnen een jaar drie acties, waaronder een demonstratie van tweeduizend mensen.’
Petra is nu drie jaar betrokken bij PRIME. Haar motivatie is vergelijkbaar met die van Achmed. ‘Ik ben jarenlang actief geweest in Leiden, bij de 'Fabel van de Illegaal'. In de kerstnacht van 1992 voerden we met duizend mensen actie tegen Kosto - toenmalig PvdA-staatssecretaris, verantwoordelijk voor het vluchtelingenbeleid - en tegen de fabeltjes die hij over illegalen verspreidde. Toen dacht ik: dit is het! Dit is de manier waarop we veel meer mensen kunnen betrekken bij waar we het in al die informatieavonden over hebben: de problemen van die groep, de situatie in dat land. Op deze manier kunnen we mensen verbinden. Mensen die taalles geven, mensen van GroenLinks. Dit snappen mensen.’

Hulpverlening of actiegroep?
PRIME kiest principieel voor een onafhankelijke positie ten opzichte van de overheid en moet dus rond zien te komen zonder subsidie. Donaties van particulieren en van kerkelijke en maatschappelijke organisaties vormen het leeuwendeel van de inkomsten. Die onafhankelijkheid is volgens Achmed keihard nodig om geen verlengstuk te worden van de regering of van andere overheden, die zelf de hulpverlening aan vluchtelingen laten schieten en overlaten aan 'particuliere' organisaties zoals Vluchtelingenwerk Nederland.
Naast acties steekt PRIME veel tijd in concrete hulp aan vluchtelingen. Dagelijks is er een druk bezocht spreekuur van half elf tot één, waar vluchtelingen terecht kunnen voor onder meer juridische bijstand, hulp bij het zoeken van huisvesting of het verkrijgen van medische zorg.
Petra: ‘We hebben gekozen voor zo'n spreekuur om daar ook een grens in te kunnen stellen. Als organisatie kiezen we voor beide. Voor actie en voor concrete hulp. Je moet de mensen en hun problemen kennen om acties te kunnen organiseren. Maar aan de andere kant zijn de mogelijkheden om iets te bereiken zonder actie steeds kleiner. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de 'legaliseringsrondes' van de afgelopen jaren. Natuurlijk waren die veel te beperkt, maar voor een groep witte illegalen en Iraniërs leverde dat uiteindelijk toch iets op. Dat kwam niet door spreekuur draaien, niet door juridische hulp, maar door acties van ons, van andere organisaties en vooral van vluchtelingen zelf!’
Achmed: ‘Het spreekuur is belangrijk om te weten wat er speelt en wat de werkelijke problemen zijn. Veel mensen blijken dan met dezelfde klachten en ideeën te komen. Ook ideeën voor acties, bijvoorbeeld een hongerstaking. Wij kunnen dan mensen met elkaar in contact brengen en helpen organiseren. Zo komen de acties waar we mee bezig zijn ook echt van de mensen zelf. In Nederland is er vaak een grote kloof tussen de linkse activisten, die maar heel weinig contact hebben met bijvoorbeeld vluchtelingen, aan de ene kant en aan de andere kant de mensen waar het om gaat zelf. Op veel acties zie je steeds weer dezelfde pakweg honderd gezichten, niet meer. We moeten niet steeds weer hetzelfde actieprogramma organiseren met diezelfde gezichten. Problemen van een bepaalde groep moeten het uitgangspunt zijn en samen met zo'n groep kunnen we daarvoor actie voeren.’

Leugenaars
De keuze voor onafhankelijkheid en een strategie waarin politieke actie voorop staat, is volgens Petra en Achmed de afgelopen jaren nog essentiëler geworden. Achmed: ‘Het probleem van vluchtelingen in Nederland is steeds minder een juridisch probleem, maar een politiek probleem. Het politieke uitgangspunt van het beleid is: hoe kunnen we ervoor zorgen dat we zo min mogelijk vluchtelingen, liefst helemaal niemand, hoeven toe te laten. De IND is daarmee verworden tot een afwijzingsmachine. Ze worden daar politiek afgerekend op het percentage afwijzingen. Dat wordt dan vervolgens weer aan de Nederlandse bevolking gepresenteerd als neutrale statistieken waaruit maar een conclusie mogelijk is: de overgrote meerderheid van de asielaanvragen wordt afgewezen en het gaat daarbij om gelukzoekers en 'leugenaars'. Op die manier worden vluchtelingen systematisch gecriminaliseerd en in een verdachte hoek gezet.’ Na afloop van het interview drukt Achmed mij een petitie van PRIME in der handen waarin gepleit wordt voor ander meer een parlementaire enquête over het vluchtelingenbeleid en het functioneren van de IND. In het jaar 2001 waarin nota bene Pim Fortuyn pleitte voor het toelaten van tienduizend vluchtelingen per jaar werden er van de 32.579 asielzoekers 219 als vluchteling erkend. In het jaar daarop stopte de teller op 198 erkenningen, 0,7 procent van het aantal aanvragen. ‘Gemiddeld wordt in de geïndustrialiseerde landen ongeveer twintig procent van de asielzoekers erkend. Kan de Nederlandse politiek mij uitleggen hoe het in godsnaam mogelijk is dat blijkbaar alle 'leugenaars' naar Nederland komen en de 'eerlijke' vluchtelingen een ander land opzoeken?’

Vluchtelingenwerk
Petra illustreert het belang van een politieke en actiegerichte strategie aan de hand van de positie waarin Vluchtelingenwerk Nederland terecht is gekomen. ‘Wij werken waar dat kan samen met Vluchtelingenwerk en plaatselijke afdelingen daarvan. En zeker, in een aantal zaken zijn ze goed en nuttig. Een geweldige helpdesk bijvoorbeeld. Daar kun je alles te weten komen over ieder land, de jurisprudentie op allerlei vlak. Vluchtelingenwerk organiseert ook heel gezellige vakantieweken voor vluchtelingen. Maar ze zijn niet de club waar je je op moet richten als je actie wilt voeren. Om een voorbeeld te geven. Het generaal pardon is nu grotendeels mislukt: zo beperkt, dat de groep waar het voor bedoeld was er grotendeels buiten valt. Aan dat generaal pardon is heel hard gewerkt, ook door Vluchtelingenwerk. De boodschap van Vluchtelingenwerk is nu: we moeten eerlijk zijn tegen de mensen waar het om gaat. Het wordt niks meer en wat overblijft is een behoorlijke terugkeerregeling. Ik vind dat onzin. Je kunt ook zeggen: kom we gaan met z'n allen naar het CDA-partijkantoor en blijven daar zitten, we gaan in hongerstaking of wat dan ook. Dat Vluchtelingenwerk dat niet doet, heeft ook te maken met hun afhankelijke positie. Er is een verschil in opstelling wat betreft lokale groepen, maar over het geheel genomen zijn ze vooral ook bezig met het veiligstellen van de eigen positie. Tenslotte betekent minder vluchtelingen voor hen minder subsidie en kunnen ze nog wel aan geld komen door bijvoorbeeld terugkeerprojecten te organiseren. Mensen zien daardoor Vluchtelingenwerk meer en meer als het zoveelste 'kantoor'. Je bent langs geweest bij de IND, bij allerlei andere instanties en dan bij Vluchtelingenwerk die het ook alleen over terugkeer hebben.’

Zichtbaar
Vluchtelingen worden als leugenaars weggezet, de politiek wil zo weinig mogelijk toelatingen, de IND is een afwijzingsmachine en zelfs een organisatie als Vluchtelingenwerk Nederland volgt de trend van verharding. Een triest beeld van de werkelijke gastvrijheid van een land dat zich vijfentwintig jaar geleden nog neerzette als progressief, tolerant en multicultureel gidsland. Achmed: ‘De politiek in Nederland heeft het nog steeds graag over een streng, maar rechtvaardig asielbeleid. Maar in de praktijk bestaat dat op geen enkele manier. Het is allemaal ideologie.’ Petra: ‘Het lijkt wel alsof er geen grenzen meer zijn. Aan de verharding van het beleid wel te verstaan. Er zijn steeds meer mensen die op straat staan. Die slapen in belhuizen. Of mensen die moeite doen om een paar dagen in de gevangenis terecht te komen: daar hebben ze in ieder geval onderdak. Steeds meer gemeentes die hun handen aftrekken van die problemen. Voor ons ligt daar een krachtig middel om duidelijk te maken hoe groot de problemen werkelijk zijn. De meeste mensen in Nederland weten dat gewoon niet. We moeten dat zichtbaar maken en de mensen waar het om gaat een gezicht geven. Al is het maar door een tijdje openbaar op een plein te bivakkeren.’

Globalisering
Achmed maakt duidelijk waarom de mensen van PRIME ervoor kiezen om zich ook met die bredere beweging bezig te houden: ‘Links moet het aandurven om de wortel van de vluchtelingenproblematiek naar voren te brengen. Het gaat om de verantwoordelijkheid van de westerse landen. Hun globalisering, hun politiek zorgt voor armoede en oorlogen. Als je dat niet doet, dan kom je in het beste geval uit op het verhaal van de zielige mensen die geholpen moeten worden. Maar waar het om gaat, is echte solidariteit en echte verantwoordelijkheid voor wat er in de wereld gebeurt!’
PRIME is een van die bijzondere en waardevolle organisaties waarvan we er veel te weinig hebben binnen radicaal links. Met een onafhankelijk en radicaal politiek verhaal dat staat als een huis. Met de drive om acties te voeren. Maar ook met een worteling en een organische band met de mensen die men wil organiseren.

Je kunt PRIME steunen. Eenmalig of als vaste donateur: giro 7699299 tnv. Stichting Prime in Den Haag. Meer weten of actief worden? Telefoon: 070-3050415. Email: prime95@xs4all.nl