Nadat de Franse president Emmanuel Macron zijn Europese verkiezingscampagne lanceerde met nog maar eens een plechtige toespraak was het niet lang wachten op een antwoord uit Duitsland. Dat kwam eerst bij monde van Annegret Kramp-Karrenbauer (‘AKK’ in de media), de aangewezen troonopvolgster van de Duitse bondskanselier Angela Merkel, later bevestigd door Merkel zelf.

Het is een interessant debat, omdat het in een notendop de keuzes weergeeft waar de Europese Unie voor staat.

Dan hebben we het niet over de vraag of het Europees Parlement nog moet vergaderen in het Franse Straatsburg, en of Frankrijk zijn zetel in de Veiligheidsraad moet opgeven ten voordele van de EU. Dat zijn Frans-Duitse speldenprikken vooral bedoeld voor de bühne.

We hebben het ook niet over het zogenaamde veiligheidsbeleid: dat dit moet worden versterkt, daar is geen discussie over. De Europese buitengrenzen moeten worden gemilitariseerd om de ‘migratiecrisis’ aan te pakken, en dit wordt ingezet om een Europees netwerk op te zetten van camera’s, vingerafdrukken en databases, waar u en ik vroeg of laat ook in gevangen worden. In deze aanpak vinden de Duitse en Franse regeringsleiders elkaar gemakkelijk.

Neen, de discussie gaat erover in welke mate de Europese Unie meer moet zijn dan een markt, dus in welke mate de politieke superstructuur verder moet worden uitgebouwd. Die discussie wordt dan gevoerd aan de hand van vragen zoals of er een Europees minimumloon moet komen, een Europees sociaal beleid, en bijvoorbeeld of de ‘bankenunie’ gepaard moet gaan met een Europees fonds dat deposito’s verzekert voor wanneer banken over de kop gaan.

Voor Duitsland gaat dat allemaal veel te ver. Duitsland heeft immers goed geboerd in een wereld van gereguleerde vrijhandel, en het wil van dat model niet af. Het zit niet te wachten op een sterker uitgebouwde Europese Unie dat dan de confrontatie aangaat met de VS van Trump of met China. Een escalerende handelsoorlog betekent een catastrofe voor de Duitse autobouwers. De tarieven waarmee de VS dreigen zou de Duitse auto-export 18,4 miljard euro kosten, volgens een studie van het Duitse IFO. De website Bloomberg stelt dat Duitsland niet staat te springen om een Europese belasting op de Europese omzet van Amerikaanse internetreuzen, omdat dit de deur zou openzetten voor Trump om de Amerikaanse omzet van Europese automobielreuzen te belasten…

Duitsland moet dus niets hebben van de Franse voortvarendheid inzake de EU. Toch komt ook in Duitsland het debat op gang of het zich niet meer moet aanpassen aan de nieuwe geopolitieke context. Met lede ogen wordt vastgesteld hoe Italië de zwakte van de EU gebruikt om de banden aan te halen met China. De Duitse regering is nu ook overtuigd dat het meer moet doen om Duitse spitstechnologieën te beschermen tegen buitenlandse, en dan met name Chinese overnames. Het al geciteerde artikel van Bloomberg stipt ook aan hoe Duitsland weigerde te plooien voor Amerikaanse druk in verband met de gasleiding Nord Stream 2.

Maar het is wat veel gevraagd om meteen afscheid te nemen van de oude wereldorde die het Duitse Wirtschaftswunder mogelijk maakte. Misschien zal de wereldwijde groeivertraging die eraan lijkt te komen het debat in een versnelling brengen. Het is niet ons debat, maar wel belangrijk om te volgen.

Dit artikel verscheen eerder op Uitpers.