Vrijwel tegelijkertijd zijn begin 2020 twee films in de Nederlandse bioscopen gaan draaien die beogen een feministisch statement te maken. Die dus op enigerlei wijze willen  bijdragen aan de bevrijding van de vrouw. Bevrijding uit een wereld van oordelen en vooroordelen, gewoonten en gebruiken die vrouwen onderschikken en onderwerpen. De films waarom het hier gaat – Little Women en Birds of Prey – vertonen een totaal verschillende aanpak. Maken ze desalniettemin allebei iets van hun feministische ambitie waar?

Bron van inspiratie

Little Women  is een film over 5 vrouwen, vier zussen en hun moeder. Het verhaal is gebaseerd op een Amerikaans boek uit 1868 van Louisa May Alcott. Het boek was een groot succes, er werden miljoenen exemplaren verkocht. Het werd in 50 talen vertaald. De Nederlandse titel was Onder Moeders Vleugels en kreeg als vervolg Op Eigen Wieken. Hoofdpersoon is de op één na oudste zus, Jo March, wier levensloop veel lijkt op dat van de schrijfster Louisa May. De film van regisseuse  Greta Gerwig volgt vrij nauwgezet het boek van Alcott. In een interview vertelt ze: “Dit was mijn favoriete boek toen ik opgroeide en het was het boek waardoor ik schrijver wilde worden. Heel bijzonder: na 15 jaar las ik het boek opnieuw en ik stond ervan te kijken hoe urgent, fris en modern het verhaal eigenlijk is.“ (Preview jan/feb 2020 – Jorrit Niels) Ook Saoirse Ronan, die de rol van Jo March voor haar rekening neemt zegt dat het boek voor haar een “grote inspiratie” vormt. Al eerder hebben bijvoorbeeld Simone de Beauvoir, J.K.Rowling en Susan Sontag woorden van gelijke strekking gebruikt. Emy Koopman stelt daarover: “Little Women gaat over hoe opgroeiende vrouwen navigeren tussen wat zij zelf willen, wat deugdzaam is en wat de buitenwereld verwacht. (…) Al wilde Alcott niet schrijven over meisjes, toen ze dat eenmaal deed, onthulde ze hoe krachtig ze kunnen zijn, hoe eigenzinnig en gemankeerd en ambitieus en verschillend (kortom: hoe menselijk) en op hoeveel manieren anderen hen proberen in te snoeren.”(De Groene 06-02-2020)

Te rooskleurig?

Katja de Bruin merkt in haar beschouwing “Meisjesboek voor iedereen” op dat het boek bij haar nog steeds nu eenmaal “dat warme, geborgen gevoel” oproept. (VPRO Gids 06-02-2020) En dat is precies één van de redenen dat Basje Boer in De Filmkrant van februari 2020 twijfels heeft bij het feministische statement van de film. Ze vraagt zich af “of Gerwigs film niet al te rooskleurig is. (…) In Little Women is iedereen lief voor elkaar. “ En je ziet dat Jo “omringd wordt door aantrekkelijke en zeer progressieve mannen die niet alleen van haar houden maar haar straight up adoreren, niet ondanks maar dankzij haar dwarse unladylike karakter. Haar feministische klacht botst op de vrouwenfantasie die Little Women zo overduidelijk is.” Basje Boer heeft wel een punt, echt lelijke en zeer conservatieve mannen zitten er niet in boek en film en (dus?) ontbreekt een stevig strijdperspectief. Maar je kunt je afvragen of Basje zelf niet te pessimistisch is. Zo poneert ze ook dat Little Women genegeerd zou zijn bij de Oscars, terwijl de film toch zes nominaties kreeg waarvan er nota bene één ook nog werd verzilverd. Okee, voor de beste kostuums, maar toch. Misschien onderschat Basje Boer in dit geval wel de inspiratie die duizenden meisjes uit dit verhaal hebben geput. En ach, ook zij vindt evengoed :”Gerwig maakte van Little Women een ontegenzeggelijk weelderige film, gemaakt met aandacht, visie en smaak.”

Roofvogels in Gotham

Een grotere tegenstelling dan tussen Litte Women en Birds of Prey is bijna niet mogelijk. De eerste is nogal zoet in de mond, de tweede is knetterende peper in de kont. GIRLPOWER!! Birds of Prey: And the Fantabulous Emancipation of One Harley Quinn (ROOFVOGELS: en de geweldig fantastische emancipatie van ene Harley Quinn) is gebaseerd op een stripverhaal en speelt in Gotham. BAM!! WOW!! BENG!! Harley Quinn (Margot Robbie) is de vriendin van de Joker. Als vrouwelijke joker maakt ze heel veel vijanden. Op het moment dat ze breekt met de Joker en zijn bescherming wegvalt, zien die vijanden hun kans schoon. In het bijzonder geldt dat voor een ruig type dat zich tooit met een zwart masker, Black Mask dus (Ewan McGregor). In de loop van de strijd tussen Harley en Mask sluiten vier vrouwen zich bij Harley aan. Wederom een film over vijf vrouwen , maar daar houden de overeenkomsten met Little Women wel op. De dames timmeren er lustig op los. Het zijn geen heilige boontjes, dus ze beroven en bedriegen ook elkaar. Maar uiteindelijk trekken ze toch vooral samen op en slaan en schoppen ze heel wat vervelende kerels volkomen verrot. WOOPIE!! Erg beschaafd is het allemaal niet, maar de film is zeker niet gespeend van enige humor. Daar heeft regisseuse Cathy Yan wel voor gezorgd. Erg realistisch is het natuurlijk ook niet. Misschien is dat toch nóg een overeenkomst met Little Women: het is overduidelijk een vrouwenfantasie, al is die dan van een geheel andere orde. Eindelijk krijgen ‘slechte mannen’ eens flink op hun lazer. Het gemak waarmee dat gebeurt is wellicht een tikkie té. Op het emancipatie-slagveld valt fysieke kracht nog altijd gemiddeld behoorlijk uit in het voordeel van mannen. Terwijl op 15 februari jongstleden het wereldrecord polsstokhoogspringen voor mannen werd gebracht op 6,18 meter, staat dat van vrouwen op 5,06 meter. Het gebrek aan die realiteit doet er in deze film natuurlijk niet echt toe: het blijft voor menigeen gewoon heerlijk om eens te zien hoe foute mannen van enkele brutale meiden ontzettend op hun flikker krijgen. Een groepje jongens was na afloop van de film niet echt onder de indruk: “Het was wel lachen, maar daar blijft het bij”.