Ander Europa

9 september 2019 - Is het geen teken aan de wand als een verre van eurokritische krant als De Standaard het optreden van de Europese Unie in de Middellandse Zee op de korrel neemt? Op de tweede en derde bladzijde van de weekenduitgave brengt de krant onder de titel Europese Unie weigert noodsignalen te delen met ngo’s een zakelijk maar ontluisterend relaas van de recente ervaringen van hulporganisaties als Artsen Zonder Grenzen (AzG) en Human Rights Watch. Samen met SOS Méditerrannée voert AzG met de Ocean Viking reddingsoperaties uit; zo konden in augustus 356 mensen van de verdrinkingsdood gered worden. Maar het reddingsteam stelt nu vast dat observatievliegtuigen van de Europese Unie (‘Operatie Sophia’) weigeren informatie over vluchtelingenboten in nood aan hen door te geven. Wanneer het schip zich begeeft naar de omgeving waar het vliegtuig patrouilleert blijkt er een overvolle vluchtelingenboot te dobberen. Ook de Italiaanse, Maltese en Libische kustwacht weigeren te antwoorden op de oproepen van de Ocean Viking. Dat was op 10 augustus, maar op 11 augustus was er een gelijkaardig incident. Blijkbaar heeft de EU haar policy recent nog wat meedogenlozer gemaakt, want in juli kregen de hulpverleners nog wel een alarmsignaal vanuit een EU-vliegtuig. De Standaard heeft zich de moeite getroost om een en ander na te trekken. De krant zag het logboek van de Ocean Viking in en hieruit bleek inderdaad dat de EU-vliegtuigen weigerden informatie te delen. In een reactie aan de krant zei de woordvoerder van operatie Sophia dat de piloten niet hoeven te communiceren met schepen als de Ocean Viking; de kustwacht is verantwoordelijk en die wordt op de hoogte gebracht ... Dat is volgens een verantwoordelijke van Human Rights Watch “flagrant in strijd met het maritiem recht”; als een vaartuig in nood is moeten waarnemers dit doorgeven aan alle omliggende schepen. En nu de EU (Frontex) haar patrouillering steeds meer met vliegtuigen en drones uitvoert, kan ze zelf geen reddingsoperaties doen. “Weet ook dat zoek- en reddingsoperaties niet tot de kerntaak van Sophia behoren”, zei Federica Mogherini, de Hoge [?] Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid van de EU. “De absolute stilte van de EU-vliegtuigen en de Italiaanse kustwacht is schokkend”, zegt Sam Turner , coordinator van het reddingswerk voor AzG. En hij wijst erop dat dit beleid uitgaat van de Europese Unie zelf, het is niet het werk van de Italiaanse of Libische autoriteiten. “Officieel Europees beleid dat er alleen op gericht is om mensen die de Middellandse Zee willen oversteken tegen te houden.” (hm)  

In een overzicht van het Europees optreden rond de Middellandse Zee meldt de New York Times dat de Europese Unie op het punt staat nu ook een akkoord te sluiten met Rwanda voor de “opvang in de regio” van vluchtelingen. Dat is nodig omdat er maar geen schot komt in het overbrengen van vluchtelingen uit Libië en Niger naar Europa. België liet er tot nog toe enkele tientallen toe, en Nederland zelfs geen tien. “Uit het oog, uit het hart”, zo kan het Europees beleid worden samengevat. (fs)

door Sebastian Chwala (*) 8 september 2019 Verschenen op 6 september op NachDenkSeiten Nederlandse vertaling: Ander Europa  

De Franse gele hesjes blijven marcheren - zij het met verminderde sterkte. Ze geven niet op en willen nog steeds de sociale verhoudingen in Frankrijk veranderen, ondanks alle tegenstand van staatswege. Andrea Drescher sprak voor NachDenkSeiten [efn_note] Het Duitse NachDenkSeiten, “die kritische Website”, wil bijdragen tot een kritische meningsvorming over sociale, politieke en economische thema’s, en richt zich tot iedereen die zich vragen stelt bij de voorstelling van zaken in de mainstream media. [/efn_note] met de politoloog Sebastian Chwala, die als expert op het gebied van de Franse politiek de beweging bijna vanaf het begin volgde. Hij zorgde ervoor dat veel informatie die niet in de massamedia verscheen toch haar weg naar het publiek vond.

      Hoe is uw relatie met Frankrijk tot stand gekomen? Vrij banaal. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in Frankrijk, heb vele jaren in Calw gewoond aan de grens met de Elzas en heb intensief Frans gestudeerd. Ik hou van het land en de mensen. Die interesse vond dan ook haar weg naar mijn studie. Mijn supervisor vroeg me wat ik wilde doen, en aangezien er bijna niemand aan de linkerzijde was die echt de weg wist in dit onderwerp, lag mijn keuze voor de hand.   Je hebt je nu geëngageerd in het milieu van de gele hesjes - waarom? In het begin was ik nogal terughoudend en volgde ik de hele zaak alleen op afstand. De traditionele lijnen van de beweging, de politieke inhoud leek mij problematisch. Maar vanuit mijn politieke omgeving werd vaak de vraag gesteld hoe ik de beweging beoordeelde en inschatte. Het was bij de Rosa Luxemburg Stichting ook bekend dat ik via sociale media zeer goed verbonden ben met Frankrijk en veel contacten heb. Twee weken nadat het in Frankrijk was begonnen, begon ik het onderwerp en de beweging intensief te bestuderen.   Waar haal je je informatie vandaan? Ik ben in het verleden verschillende keren in Frankrijk geweest, maar ik was niet in de betogingen – toegegeven, uit angst voor de politie. Ik ben echter nauw verbonden met de gele hesjes online via linkse groepen, heb veel contacten in het wetenschappelijk milieu, lees veel artikelen en studies en woon discussievergaderingen bij waarbij mensen betrokken zijn die ter plaatse waren en er telkens opnieuw bij zijn.   Aanvankelijk was links nogal gereserveerd, toch? Juist, zelfs ik was in het begin niet enthousiast. Het milieu waaruit de beweging voortkwam was allesbehalve probleemloos. In december zagen we de foto's van de ‘militante’ protesten. Het werd echt interessant toen het eisenprogramma bekend werd. Rond het jaareinde van 2018 werd duidelijk welke explosieve kracht erachter zat. De machthebbers in Frankrijk hadden de beweging aanvankelijk waarschijnlijk als niet-kritisch beoordeeld en zagen geen bedreiging voor de bestaande structuren. Het ideologische gevaar werd echter duidelijk na Kerstmis.   Hoe ontstond volgens jou de beweging en hoe heeft ze zich ontwikkeld? In eerste instantie heeft men via rechtse netwerkstructuren voor de eerste grote actiedag op 17 november 2018 gemobiliseerd. Op Facebook-groepen en -forums wilde men mensen bereiken die niet in de rechtse of zelfs rechts-radicale organisaties georganiseerd zijn. De ‘volkswoede’ werd aangewakkerd met onderwerpen die traditioneel eerder van rechts komen: belastingen, te veel ‘staat’, verhoging van de benzineprijs, gecombineerd met de ervaren of reële stijging van de kosten van levensonderhoud. Men richtte zich op de kleinburgerij met ‘rechtse neigingen’. Echte partijactivisten werden eerder uitgerangeerd. Kleine ondernemers, ambachtslui, het minder academische milieu, mensen gesitueerd ergens tussen de arbeidersklasse en de ondernemers, die waren actief. Vanaf december is daar verandering in gekomen. Meer en meer mensen deden mee, voor wie het verder ging dan de kwestie van prijzen en belastingen. Er werden eisen aan Macron en het systeem gesteld. En toen kwam de lijst van eisen: hoger minimumloon, weg met dakloosheid, herinvoeren van een vermogensbelasting. De kwestie van de democratie kwam ter sprake. Er werden vragenb gesteld over de samenleving en het systeem waarin we leven. DAT was het echt bedreigende, waarop de overheid dan ook reageerde. Naar mijn mening zijn er twee fracties bij de gele hesjes. De enen hebben (nog) een vaste band met het arbeidsmilieu, dat wil zeggen dat in een gezin beide echtgenoten aan het werk zijn, maar de prijsstijgingen en lange verplaatsingstijden naar het werk leiden tot een subjectieve declassering. De inkomens houden geen gelijke tred meer met de stijgende prijzen. De tweede groep zijn mensen die al in precaire omstandigheden leven en die in hun leven al serieuze opdoffers hebben geïncasseerd; van meetaf aan staan ze eerder open voor linkse thema’s. Omdat beide groepen actief samenwerken, kwamen ze met zovelen op straat. En al daalt het aantal vanwege de enorme repressie, bij speciale gelegenheden zijn in vele steden nog steeds veel mensen gemobiliseerd.   Over hoeveel steden hebben we het? Dat kan ik niet precies zeggen. Parijs, Lille, Marseille, Lyon, Toulouse, Bordeaux ... week na week heeft er iets plaatsgevonden in alle relevante grote en middelgrote steden. Eerst werden de rotondes bezet in de gemeentes rond de steden, daarna begonnen de demonstraties. Het is nooit een beweging geweest die centraal op Parijs is gericht, maar regionaal in heel Frankrijk is geworteld. Zelfs als het Ministerie van Binnenlandse Zaken steeds lagere cijfers noemde: alleen al in Toulouse en Bordeaux waren maandenlang elke week tussen de 20.000 en 30.000 mensen op straat. Overal in de steden gebeurde iets, niet elk weekend overal, maar overal opnieuw en opnieuw. Ook tijdens de zomervakantie werd doorgegaan en we verwachten allemaal dat de grote actiedagen na de vakantie weer beginnen. Maar niemand weet het precies, er is geen centraal actiecentrum dat alles regelt. Er zijn alleen bijeenkomsten waarin actieve mensen de gemeenschappelijke initiatieven bespreken. Tot dusverre zijn er drie van dergelijke vergaderingen geweest, een vierde is gepland, maar wanneer en waar is nog niet beslist.   Hoe hebben de deelnemersaantallen zich ontwikkeld? In het voorjaar waren op een weekend meer dan 130.000 mensen op straat, toen daalde het aantal - ook omwille van het repressiever juridisch optreden en het geweld.   Over geweld gesproken - er circuleren op de sociale media zoveel cijfers over aantallen gewonden of doden en gearresteerden. Wat weet jij hiervan? Er zijn geen officiële cijfers - de binnenlandse geheime dienst en de veiligheidsdiensten kennen ze natuurlijk, maar officieel bevestigd wordt weinig. Het feit is dat er een groot aantal ernstig gewonden zijn door het ingrijpen van de politie. Bevestigd is dat 23 mensen een oog verloren hebben, 5 mensen hebben ledematen verloren en er zijn 300 hoofdletsels. Bovendien zijn er nog steeds een groot aantal ernstig- en lichtgewonden - maar geen nauwkeurige cijfers. Twee doden worden duidelijk toegeschreven aan politiegeweld, nog 12 mensen zijn gestorven door de ongelukken op de rotondes. Naar mijn mening mag dat niet worden opgeteld. Er zijn ook veel zelfmoorden onder de politie. Meer dan 50 zouden zelfmoord gepleegd hebben, maar men weet niet waarom, er waren geen afscheidsbrieven. Zelfs over de arrestaties ontbreken betrouwbare actuele cijfers. Vanaf april waren er ongeveer 2.000 rechtszaken, waarvan er 800 zijn geëindigd met gevangenisstraffen. Meer dan 8000 aanhoudingen werden niet officieel gemeld.   Hoe gedraagt de politie zich? Wat heb je waargenomen? De Franse politie grijpt hard en brutaal in. Voor een deel worden eenheden ingezet die door de overheid samengesteld werden uit angst dat migrantengroepen in opstand zouden komen tegen hun slechte werk- en leefomstandigheden. Deze eenheden worden nu gebruikt om de beweging van de gele hesjes te onderdrukken. Na december 2018 was men echt bang dat de regering omvergeworpen kon worden en het volledige repressieve potentieel van de staatsmacht werd ingezet Revolutionaire toestanden moeten in ieder geval worden voorkomen - daarvoor heeft men tegen de tot nu toe nogal onpolitieke lagere middenklasse alles uit de kast gehaald wat men had. De ‘Brigade Anti-Criminalité’ moest met veel repressie tegen migranten optreden. Nu is dit de eenheid die de meeste rubberen kogels heeft afgeschoten. Een soort gewapende misdaadpolitie, die zeer agressief en conflictgericht optreedt in kleine eenheden. Het hele arsenaal aan wapens - alles wat zogenaamd niet dodelijk is, zoals granaten, rubberen kogels en drones - wordt ingezet. In Frankrijk zijn dit geen ‘burgers in uniform’, zoals nog steeds het geval is in Duitsland.   Je zei dat de wetgeving werd aangescherpt. Op welke manier? Al sinds de noodtoestand in november 2015 na de aanslagen zijn de burgerrechten ernstig beperkt. Huisarresten of huiszoekingen zonder bevel van de rechter worden al lang intensief tegen links gebruikt. Marcron heeft deze verordeningen al in het najaar van 2017 aangenomen in de reguliere antiterreurwetgeving. Dit alles werd nu verergerd door de Antiterreurwet, die het mogelijk maakt om demonstraties administratief te verbieden zonder rechterlijk bevel. Daarnaast zijn er twee wetten die niet-specifieke identiteitscontroles toestaan en die het vermommen tot een misdaad maken waarvoor je gevangenis riskeert. Er was al de wet tegen bendecriminaliteit, waardoor mensen preventief kunnen worden gearresteerd als er zogezegd een risico op een misdrijf dreigt. Door nieuwe wetgeving en bij vermeende vermoedens in de aanloop naar een demonstratie, kunnen ze nu alle mensen oppakken omdat ze mogelijk een misdrijf kunnen begaan. De preventiewetten, die oorspronkelijk bedoeld waren in het kader van de strijd tegen het terrorisme, worden nu overgeheveld naar de civiele maatschappij, waardoor alle rechten en mogelijkheden voor burgers om zichzelf te verdedigen worden geblokkeerd.   Dat wil zeggen, de repressie neemt toe? Ja, de weg naar de autoritaire politiestaat in Frankrijk gaat onverminderd door. Een ander teken hiervan is het verwijderen van kritische mensen uit het onderwijzend personeel van de opleidingscentra van het politieapparaat. Dit lot overkwam ook de socioloog Sebastian Roche, die tot voor kort lezingen hield voor toekomstige kaders van de politie. Zijn onderzoeksgebied is de relatie tussen het civiele maatschappij en het politieapparaat. Roche had de afgelopen maanden in toenemende mate in het openbaar kritiek geuit op het politiegeweld en de repressie tegen de gele hesjes. Verbaast het dan dat de directie van de ESPN, de belangrijkste politieschool van het land, zich nu afmaakt van Roche onder het mom van een ‘herstructurering’? Een zelfkritisch onderzoek van het eigen handelen is niet gewenst in het apparaat. Integendeel, de Franse politie zou een burgeroorlog moeten aangaan met brede delen van de samenleving, zoals de heersende politie-elite in het land heeft geëist.   Hoe ervaar je in Frankrijk het omgaan met ‘rechts’ en ‘links’ - een onderwerp dat in Duitsland leidt tot een massale tweedeling in de samenleving? Er is ook een breuklijn in Frankrijk - maar in de context van de gele hesjes domineerde massale ontevredenheid met het beleid van de afgelopen decennia. Beide partijen werken samen onder de vlag van de natie. Voor links is de natie een emancipatieproject, voor de rechtsen een etnische kwestie. Maar het is een gezamenlijke beweging die een ander Frankrijk wil en die wordt geconfronteerd met politiegeweld. Dit leidt - verrassend - waarschijnlijk ook bij rechts ertoe dat geloof in autoriteit en staat afnemen. Staat en politie worden steeds meer ter discussie gesteld. Burgers verwelkomen het zwarte blok, dat de politie trotseert. De beweging ontwikkelt zich niet volgens de traditionele lijnen, maar mensen handelen steeds meer samen.   Hoe beoordeel je de gele vesten in Duitsland? In Duitsland is de breuklijn tussen rechts en links aanzienlijk groter. In het grensgebied met Frankrijk, dus Baden, Saarbrücken en op de grens met de Elzas, zijn er zeer nauwe banden met de Franse gele hesjes. Vele andere groepen beschouw ik echter als xenofoob, conservatief en reactionair. Maar men kan en moet het debat met rechts voeren. Het resultaat is te zien in Frankrijk. Daar zijn de gele hesjes steeds socialer geworden, het nationalistische werd er steeds meer uit verdreven. In Duitsland was het helaas andersom, het werd steeds meer Duits - en niet sociaal. De ‘anti-Merkel retoriek’ heeft niets te maken met de protestbeweging in Frankrijk.   Hoe zie je de verdere ontwikkeling? Vanwege het wettelijke maatregelenpakket en het geëxplodeerde politiegeweld durven velen de straat niet op. Ik was bang dat het in de zomer zou instorten. Maar elk weekend zijn er mensen actief. Zal er een aanzienlijke toename zijn na de vakantie? We hopen het allemaal. Tegelijkertijd zie ik een probleem: hoe vertaal je politiek de eisen van de gele hesjes? Er zijn duidelijke eisen, maar het is niet duidelijk hoe deze op een zodanige manier in het maatschappelijk debat kunnen worden gebracht dat machtsverhoudingen kunnen verschuiven of politieke omstandigheden kunnen veranderen. Als politoloog moet ik de vraag stellen: hoe komen we tot de gewenste verandering? Mijn overtuiging is dat de gele hesjes zelf geen sterke politieke organisatie kunnen vormen. Dat willen ze ook niet. Bestaande progressieve organisaties moeten zich daarom voor de activisten van de gele hesjes openen en ze invloed geven om met hun politieke agenda bij te dragen en het politieke programma als geheel verder te ontwikkelen. (*) Sebastian Chwala (39) werd geboren in de DDR, en studeerde af als politoloog. Van de Rosa Luxemburg Stiftung kreeg hij een studiebeurs. Momenteel legt hij de laatste hand aan een doctoraat over "Radicaal rechts in Frankrijk". Hij is lid van Die Linke, en is woordvoerder voor deze partij in de gemeenteraad van Marburg.

Dat er verkiezingen komen in het Verenigd Koninkrijk staat wel vast. De vraag is enkel wanneer?
Boris Johnson wil verkiezingen vóór 31 oktober, vooralsnog de datum van de Brexit. Dan kan hij volop campagne voeren om de Brexit op die datum daadwerkelijk door te voeren, daarbij allicht gesteund door de Brexit partij van Nigel Farage. Johnson zou volgens de peilingen die verkiezingen dan wel eens kunnen winnen.
In Labour neigt men nu naar verkiezingen in november. Dan zou Johnson zijn belofte van een Brexit per 31 oktober niet hebben waargemaakt, en onder vuur komen te liggen van Nigel Farage. Zo zou de pro-Brexit stem worden gesplitst, en in het Britse first-past-the-post verkiezingsstelsel zou Labour de lachende derde worden.
De vraag is natuurlijk of in dit laatste scenario de Britse kiezer niet bij de neus wordt genomen? Ook voor Labour is dit niet per se een ideaal scenario, indien het een regering moet leiden, met een sterke pro-remain stemming in eigen rangen, maar kiezers die in meerderheid uit de EU willen. De rechterzijde van Labour maakt Labour liever kapot dan te kiezen voor een Peoples’ Brexit.
Ondertussen stapte Jo Johnson, de broer van Boris, uit de regering. Het is voor het eerst dat een politicus ontslag neemt om minder tijd met zi

Angela Merkel herhaalde het tot in den treure tegenover de Grieken: de Europese Unie werkt op basis van regels. Voor de goede verstaander: deze regels staan boven de democratie.
Nu Matteo Salvini in Italië even uitgespeeld lijkt, gaan in de media echter stemmen op om de Europese regels toch wat flexibeler toe te passen. Zo stelt de Financial Times voor dat de nieuwe Commissie de begrotingsregels wat Italië betreft niet te streng toepast, zodat de regering Conte van sociaaldemocraten en M5S wat zuurstof krijgt. Met wat hulp van de lage intrestvoeten op de financiële markten zou de nieuwe regering zo de minimumlonen kunnen verhogen, belastingverlagingen doorvoeren, de BTW niet verhogen, en dat alles zonder een al te groot gat te slaan in de overheidsfinanciën. Dit moet dan dienen om Salvini in de marge te duwen, en de M5S in het gareel te houden.
Dit wordt een van de eerste uitdagingen die Ursula von Der Leyen op haar bord krijgt.
De vraag is of dit de populariteit van de EU in Italië daadwerkelijk ten goede gaat komen? Zouden de Italiaanse kiezers het fijn vinden dat zij in Europa vriendelijker behandeld worden wanneer zij stemmen zoals Brussel het wil? (fs)

Tony Blair heeft Jeremy Corbyn opgeroepen het nu niet tot nieuwe verkiezingen te laten komen. Wel, ik heb sinds enkele jaren een eenvoudige stelregel wat de Britse politieke betreft: als Tony Blair zijn mond open doet, dan stinkt het.

Boris Johnson stuurt af op een no deal Brexit per 31 oktober. Om weerbarstige Tories in het gareel te houden dreigt hij, mocht het parlement stokken in de wielen steken, met nieuwe verkiezingen op 14 oktober, enkele dagen voor de Europese Raad van 17 oktober, en een kleine drie weken voor de tot nader order wettelijke datum van de Brexit, 31 oktober dus. Bovendien belooft Johnson dat conservatieve parlementsleden die niet met de regering hebben meegestemd niet aan die verkiezingen kunnen deelnemen. De interne regels van de Conservatieve Partij geven hem die macht. Philip Hammond, onder May nog Minister van Financiën en een tegenstander van Johnson, heeft zijn afdeling al gevraagd zijn kandidatuur in geval van nieuwe verkiezingen te steunen, maar de nationale leiding van de Conservatieven heeft statutair het laatste woord.

Nieuwe verkiezingen lijken geen bluf van Johnson. Hij zou die verkiezingen immers wel eens kunnen winnen, en zo vlak voor 31 oktober een mandaat krijgen voor een no deal Brexit, waarop de EU op 17 oktober dan maar moet antwoorden – nu kunnen ze zich er nog makkelijk vanaf maken door te zeggen dat de bal in het kamp van Johnson ligt -, anders no deal! Heel wat kiezers zijn voorstanders van de Brexit. Dat zijn niet allemaal halve fascisten zoals linkse eurofielen nogal eens suggereren. Bovendien gaat in het Verenigd Koninkrijk elke zetel naar de partij die in dat kiesdistrict de meeste stemmen heeft gehaald (het first-past-the-post systeem). Nigel Farage van de Brexitpartij heeft al aangekondigd hier tactisch op in te zullen spelen: geen kandidaten waar pro-leave conservatieven maar een kleine marge hebben, wel kandidaten waar leave-stemmen van Labour kunnen worden afgesnoept.

Dat alles geeft conservatieve parlementsleden stof tot nadenken. Zij weten ook dat uitstel van de Brexit kan leiden tot afstel, en dat zou voor de Conservatieve Partij neerkomen op een doodvonnis.

Maar het is toch een riskante gok, want er zijn ook veel conservatieve kiezers die een no-deal-scenario niet zien zitten, bijvoorbeeld in Schotland, waar de Conservatieven al verzwakt zijn door het recente aftreden van de populaire Ruth Davidson.

Om verkiezingen te kunnen uitschrijven heeft Johnson een meerderheid van twee derde van het parlement nodig. Dit is het gevolg van een wet uit 2011 die het een premier moeilijker wilde maken willekeurig verkiezingen uit te schrijven. Met andere woorden: zonder de steun van minstens een deel van Labour kan Johnson geen verkiezingen uitschrijven. Is het dan niet slimmer eerst een no deal te blokkeren via het huidige parlement? Verkiezingen kunnen sowieso echter niet lang meer worden uitgesteld, maar die zouden dan komen nadat de datum van de Brexit andermaal is opgeschoven. Je kan er gif op nemen dat links dan de leave stemmen wel kan vergeten, en dat Farage en de zijnen de oogst zullen binnenhalen.

Jeremy Corbyn voert al een hele tijd campagne voor nieuwe verkiezingen. Na alle beschuldigingen van een ‘coup’ aan het adres van Boris Johnson zou het vervolgens wat raar zijn nu plots verkiezingen te weigeren.

Wat bezielt dan Tony Blair? Hij is zeker bang dat Johnson de verkiezingen wint en alsnog een no-deal Brexit doorduwt. Dat dit nu eenmaal de spelregels van de Britse democratie zijn, daar heeft Blair al helemaal geen boodschap aan.

Maar hij, en zijn rechtse eurofiele kompanen in en buiten Labour, hebben een ander probleem. Als er snel verkiezingen komen zou het logisch zijn de rangen achter Jeremy Corbyn te sluiten, en de verkiezingen in te gaan rond een progressief socialistisch programma, dat zowel remain als leave kiezers kan aanspreken. Met die aanpak deed Labour het de laatste keer erg goed. Maar dan dreigt Jeremy Corbyn de nieuwe Britse premier te worden, stel je voor! Blair weet wat hem dan te doen staat: van remain alsnog de centrale kwestie maken in de verkiezingen, ook al speelt dit in de kaart van de Liberale Democraten en andere remainers rechts van  Labour, en kan dit Labour in het first-past-the-post stelsel de overwinning kosten en zo paradoxaal de deur wagenwijd openzetten voor een no deal Brexit.

Maar liever Labour kapot maken met remain als wapen, dan Corbyn als premier aanvaarden. Dat is per slot van rekening de keuze die de rechterzijde van Labour al gemaakt heeft sinds het aantreden van Corbyn als partijleider.

Ingewikkeld is het allemaal wel. Als we een schoolvoorbeeld nodig hebben hoe het burgerlijk parlementair stelsel niet geschikt is voor een waarachtig democratisch debat over fundamentele keuzes, dan hebben we er hier een. (fs)

Op zondag 1 september hadden in twee Duitse deelstaten, Saksen en Brandenburg, verkiezingen plaats voor het deelstaatparlement . De beide deelstaten liggen in het oosten van Duitsland, en maakten voor de ‘Wende’ deel uit van de DDR. Er werd voor gevreesd dat het uiterst-rechtse islamofobe en vreemdelingenhatende Alternative für Deutschland (AfD, opgericht in 2013) een belangrijke overwinning zou behalen, en die vrees heeft zich ook bewaarheid. De partij, die in 2017 voor het eerste sinds de Tweede Wereldoorlog voor een vertegenwoordiging van uiterst-rechts in de Bundestag zorgde (94 verkozenen) en sinds dit jaar met 11 verkozenen in het Europees Parlement zit in dezelfde fractie (‘Identiteit en Democratie’) als het Vlaams Belang, de Lega van Salvini  en Marine Le Pen’s Rassemblement National, behaalde in deelstaat Saksen 27,5% van de stemmen (komende van 9,7% in 2014), in Brandenburg (de deelstaat rond Berlijn) 23,5% (12,2% in 2014). AfD wordt in deze deelstaten weliswaar niet de sterktse partij, maar de CDU van Angela Merkel en de sociaaldemocraten van de SPD leden aanzienlijke verliezen. In Saksen ging de CDU van 39,4% in 2014 naar 32,1 %, de SPD valt van 12,4% op 7,7%; Saksen wordt momenteel bestuurd door een coalitie van CDU en SPD.  In Brandenburg verloor de SPD 5,7%, komend van 31,9%, de CDU verliest 7,4% en komt op 15,6%. [Alle cijfers kunnen nog lichtjes variëren want zijn nog niet definitief] De Grünen doen het vrij goed: van 5,7% naar 8,6% in Saksen, van 6,2% naar 10,8% in Brandenburg. De liberalen van FDP komen niet boven de kiesdrempel van 5%. Voor Die Linke zijn de resultaten ronduit slecht. In Saksen verliest de partij 8,5% van de stemmen en komt op 10,4%, in Brandenburg gaat het van 18,6% naar 10,7%. In het oosten van Duitsland was Die Linke traditioneel de uitdrukking van de misnoegdheid over de blijvende ongelijkheid tussen ‘oost’ en ‘west’; die rol heeft AfD in belangrijke mate kunnen naar zich toehalen. Brandenburg wordt sinds 2013 bestuurd door een zgn. rot-rote Koalition, bestaande uit SPD en Die Linke. Men kan de ontwikkelingen in Duitsland in zekere mate zien als een weergave in het klein van wat zich in de EU in haar geheel afspeelt. Men behoort tot dezelfde federale staat resp. dezelfde Unie, maar de welvaartsverschillen zijn en blijven zeer aanzienlijk. De kapitalistische logica is verantwoordelijk voor een sterke ongelijkheid in de economische ontwikkeling. Zowel in O-Europa als in O-Duitsland werd een ware economische slachting aangericht als de vrije markt zijn intrede deed. De arbeidsmigratie uit Oost-Europa naar het Westen vindt haar Duitse tegenhanger in de binnenstatelijke migratie van 3 miljoen ‘Ossies’ die naar het westelijk deel van het land trokken. De vreemdeling als zondebok is een andere parallel. Zo ook een sociaaldemocratie die zich in en niet tegen de kapitalistische logica heeft gekeerd en dus geen toeverlaat  was voor verweesde ‘achterblijvers’.  (hm)

door Herman Michiel 29 augustus 2019   In mijn artikel over Wolfgang Streecks opvattingen i.v.m. vluchtelingen en migratie had ik per abuus gesproken over het Schengen-akkoord waar het in feite het Dublin-akkoord betrof. Uit de context was dit eigenlijk wel duidelijk [efn_note] Streeck: “De meer dan een miljoen vluchtelingen die in 2015 in Duitsland arriveerden, kwamen alle uit veilige derde landen. Volgens Duitse en Europese wetgeving moesten ze zich registreren in het land van aankomst in de Europese Unie, en dan wachten op de toewijzing van een wettelijke verblijfplaats in een lidstaat.” Dat is inderdaad de korte samenvatting van de Dublin-regeling, waardoor ‘buitengrenslanden’ als Griekenland, Italië en Spanje de verantwoordelijkheid krijgen om de asielprocedure uit te voeren.  [/efn_note]. Op mijn abusievelijke vermelding van Schengen reageerde Francine Mestrum: “overigens, wie Schengen ziet als ‘nefast’ – vrij verkeer van personen – ja, die heeft een groot probleem…” Het klinkt nogal verontrustend, alsof Schengencritici dringend een psychiater of neuroloog zouden moeten raadplegen, maar zoals gezegd, ik hoefde me niet aangesproken te voelen aangezien ik Dublin en niet Schengen bedoelde. Bij nader toezien was de vermelding van Schengen in de asielkwestie echter minder abusief dan men zou denken. “Schengen = vrij verkeer van personen” wordt meestal als een verworvenheid van het transnationaal vrijheidsstreven geroemd, een stukje ‘Europees kosmopolitisme’. Helaas, wie Schengen alleen ziet als bevrijding van het keurslijf dat grenzen oplegt heeft ook een probleem, tenminste als zij of hij een niet-EU burger is die om een of andere reden haar/zijn toevlucht in Europa zoekt. Het is een probleem dat door Amnesty International aangekaart wordt en ook ervaren wordt door EU-burgers die zich niet kunnen vinden in de houding van Fort Europa. In wat volgt heb ik herhaald gebruik gemaakt van de uitstekende studie Carte Blanche – L’État contre les étrangers van de hand van Prof. Karine Parrot [efn_note] Karine Parrot, Carte Blanche – L’État contre les étrangers, La Fabrique éditions, 2019. K. Parrot is rechtsprofessor aan de Université de Cergy-Pontoise (Frankrijk) en lid van de Groupe d’information et de soutien des immigré.es (GISTI).[/efn_note].   Schengen Wat houdt ‘Schengen’ concreet in? Voor de inwoners van Schengenlanden, voor het merendeel EU-lidstaten  [efn_note] De ‘Schengenruimte’ valt niet helemaal samen met de Europese Unie. Groot-Brittannië en Ierland zijn niet toegetreden tot het akkoord, Denemarken wel maar met de mogelijkheid voor uitzonderingen, Bulgarije en Roemenië werden nog niet toegelaten, en ook Cyprus en Kroatië maken (nog) geen deel uit.  Anderzijds traden een aantal niet-EU lidstaten toe (IJsland, Noorwegen, Zwitserland en Liechtenstein). Het akkoord trad in werking in 1995. [/efn_note] betekent het dat er in principe geen controles zijn aan de binnengrenzen van deze ruimte. Inwoners van niet-Schengenlanden die de Schengenruimte voor een korte periode willen binnenkomen moeten een visum hebben, behalve voor derde landen die daarvan zijn vrijgesteld; verblijf van lange termijn valt buiten het Schengenakkoord en wordt uitsluitend geregeld door nationale wetgeving. Stel nu dat een Congolees familieleden of vrienden in België wil bezoeken. Hij moet in de Belgische ambassade in Kinshasa een Schengenvisum aanvragen, en daartoe moet hij een geldig Congolees ‘biometrisch’ paspoort voorleggen. Eerste selectie, en wel een financiële: dit paspoort kost 185 $, geld dat vooral een aantal privéfirma’s miljoenen oplevert. Er moet ook een bijstandsverzekering afgesloten worden, want je kunt ziek worden in Europa, en wie zal daarvoor opdraaien? Bovendien moet hij – zonder enige garantie dat hij uiteindelijk het visum zal krijgen – het bewijs voorleggen dat hij voldoende financiële middelen heeft om voor de gekozen periode in Europa te leven: 95 € per dag bij verblijf in een hotel, 45 € voor verblijf bij een particulier. Betreft het een verblijf van langer dan 90 dagen, dan moet bij de visumaanvraag het bewijs geleverd worden dat een ‘administratieve bijdrage’ van € 350 per persoon reeds betaald werd; dit bedrag komt bovenop een ‘handling fee’ van 180 €. Een dergelijke financiële filter hoeft voor een begoede aanvrager natuurlijk geen bezwaar te zijn; hij kan zelfs beroep doen op de firma TLScontact die een geprivilegieerde toegang heeft tot de bevoegde diensten van heel wat landen. Maar aangezien het gemiddeld jaarinkomen per capita in Congo zo ‘n 600 à 800 US dollar bedraagt is het evident dat het Schengenvisum een strenge preselectie vormt op basis van de financiële status voor wie naar Europa willen komen. Onderstel nu dat onze aanvrager van een Schengenvisum deze eerste, financiële, horde met succes genomen heeft, en ook niet geficheerd staat als verdacht of gezocht in een van de Schengen-databanken (waarover later meer). Het consulaat moet nu nog overtuigd zijn dat de aanvrager zijn visum niet zal ‘misbruiken’. In de ‘Gemeenschappelijke Instructies aan de diplomatieke en consulaire beroepsposten’ (2005) preciseert de Europese Unie:

“De behandeling van visumaanvragen heeft tot doel de aanvragers te onderkennen die van plan zijn te emigreren en door middel van een visum voor toeristische, zakelijke of werkdoeleinden, dan wel voor familiebezoek pogen het grondgebied van de lidstaten binnen te komen en er zich te vestigen. Aanvragen welke worden ingediend door personen uit „risicogroepen” (werklozen, personen zonder bestaansmiddelen, enz.) vereisen bijzondere aandacht. In dit verband is het onderhoud met de aanvrager om het doel van zijn reis te achterhalen bijzonder belangrijk. Tevens kunnen aanvullende bewijsstukken worden verlangd waarover eventueel in de plaatselijke consulaire samenwerking een akkoord wordt bereikt.”

Karine Perrot geeft in haar boek een illustratie van de consulaire achterdocht. Een Iraniër wil een bezoek brengen aan zijn broer, die als politiek vluchteling in Europa verblijft. De Duitse overheden weigeren hem het visum, want ze zijn er niet van overtuigd dat hij naar Iran zal terugkeren wegens een gebrek aan ‘economische banden in Iran’. Dergelijke ‘vermoedens’ verlenen dus een absolute vrijheid aan de consulaten om al dan niet een visum toe te kennen.   Visumpolitiek als drukkingsmiddel Het is bekend dat de Europese Unie haar ontwikkelingsbeleid steeds meer afstemt op haar handelsbeleid, en de financiering van projecten afhankelijk maakt van vrijhandelsakkoorden of contracten met Europese firma’s. Iets gelijkaardigs is zich aan het voltrekken met de visumpolitiek. De modaliteiten voor toekennen van een visum aan onderdanen van staat X worden gekoppeld aan de bereidheid van staat X om ‘illegalen’ die op Europese bodem aangetroffen worden terug te nemen. Deze bereidheid van staat X moet blijken uit het bezorgen van een ‘laissez-passer consulaire’. Maar omdat de nationaliteit van iemand zonder papieren niet gemakkelijk kan bewezen worden, drijft de EU het zover dat ze inschikkelijkheid van staat X verwacht voor de terugname van een individu, ook al is dit individu volgens X geen van haar burgers. Dit is de truc van het ‘laissez-passer européen’ [efn_note] Zie CNCD -11.11.11, Le laissez-passer européen, un pas supplémentaire vers l’expulsion à tout prix. [/efn_note]. Het kan ook nog anders. België vond er niets beters op dan agenten van het Soedanese regime in het Brusselse Maximiliaanpark de ‘Soedanezen’ te laten identificeren; elke vergelijking met de hand-en spandiensten van overheden met de nazibezetters bij hun jacht op Joden is natuurlijk uit den boze. Een recente Europese verordening windt er geen doekjes om waar het (niet) afleveren  van visa zoal goed voor is:

”Indien een bepaald derde land geen medewerking verleent bij de overname van eigen onderdanen die zijn aangehouden in een irreguliere situatie, of niet doeltreffend meewerkt bij het terugkeerproces, moet zijn medewerking op het gebied van de overname van irreguliere migranten worden gestimuleerd door sommige bepalingen van Verordening (EG) nr. 810/2009 tot vaststelling van een gemeenschappelijke visumcode  restrictief en tijdelijk toe te passen op basis van een transparant en op objectieve criteria gestoeld mechanisme.”

  Asiel We hadden het in de voorgaande voorbeelden over mensen uit derde landen die voor korte tijd naar de Schengenzone willen reizen, voor vakantie, familiebezoek, de voorbereiding van een familiehereniging enzovoort. Maar hoe zit het met de aanvraag tot asiel van mensen die voor hun leven vrezen omwille van oorlog of vervolging? Die kunnen toch de verdragen van Genève inroepen, erkend door alle Europese lidstaten? Ja, ze kunnen in principe een visum aanvragen in een consulaat van een Europese lidstaat [efn_note] Een staat kan ook in uitzonderlijke gevallen afwijken van de Schengenregeling en een ‘humanitair visum’ toekennen, dat dan alleen geldig is voor het betrokken land en niet voor de hele Schengenzone. Willekeur is hier al vlug troef; men zal zich herinneren dat er in België onder staatssecretaris voor migratie Theo Francken (N-VA) een lucratief handeltje was ontstaan in humanitaire visa. [/efn_note]. Maar in een land in oorlog kan dit al vlug hachelijk of zelfs onmogelijk zijn. Bovendien deed het Europees Hof van Justitie hierover een kafkaiaanse uitspraak [efn_note] K. Parrot, Carte Blanche, pag. 68.[/efn_note]: asiel betreft een langetermijnverblijf, bijgevolg is de aanvraag voor een gewoon visum (korter dan 90 dagen) daarmee niet verenigbaar en dus niet ontvankelijk. Slachtoffer van deze interpretatie was een Syrisch gezin dat een aanvraag voor een humanitair visum deed bij het Belgisch consulaat in Beiroet (waarvoor ze een vrijgeleide van 48 uur hadden bekomen), om aan de bommenregen in Aleppo te ontsnappen. De Europese rechters waren het er mee eens dat het risico voor de familie reëel was, maar toch was dit geen voldoende reden om legaal naar Europa te komen. Asielzoekers kunnen dus niet op Schengen beroep doen om op een legale en veilige manier asiel te zoeken in de o zo humanitaire EU. Denk ook maar niet dat je zou kunnen overwegen om zonder visum naar Europa te komen; lucht-en zeevaartmaatschappijen fungeren als politie van de Schengenzone en zullen zeer nauwkeurig controleren of je over de nodige papieren beschikt. Het verdrag van Schengen voorzag immers in zware financiële boetes voor de transportmaatschappijen als ze onvoldoende controleren:  10.000 € voor elke binnengebrachte ‘illegaal’ en 20.000 € als het een niet begeleide minderjarige betreft (die immers wettelijk van beschermende maatregelen zou genieten, en dus meer zou kosten.) Kortom, asielzoekers rest uiteindelijk  één mogelijkheid: op een illegale, desnoods levensgevaarlijke, manier de Schengenzone bereiken en betrouwen op de clausule in de akkoorden van Genève dat een asielzoeker niet mag teruggestuurd worden naar een land waar oorlog of foltering hem of haar bedreigen. Wie denkt door de mazen van het net te kunnen glippen door bij een tussenstop van een vliegreis in een land van de Schengenzone de luchthaven te verlaten en in het betreffende land asiel aan te vragen zal ook bedrogen uitkomen. In zulk geval moet een transitvisum aangevraagd worden, in het Franse geval onder andere voor reizigers uit Afghanistan, Syrië, Iran, Irak, Soedan… Het probleem met Schengen is dus dat vluchtelingen wel verplicht worden met gammele bootjes of via gevaarlijke routes Fort Europa te bereiken.   Het Europees Hof misschien? Misschien hoopt men dat het recht wel zal zegevieren als men zich richt tot de hoogste juridische instanties van de Unie. Maar in asielkwesties beroep doen op het Europees Hof van Justitie (EHJ)’ leidt – nog afgezien van de lange wachttijden - niet noodzakelijk tot het verhoopte resultaat. Het EHJ kan namelijk van een ongelooflijke inventiviteit blijk gegeven. Men herinnert zich dat de EU in 2016 een akkoord sloot met het Turkije van Erdogan waarbij het land er zich toe verbond (middels betaling van enkele miljarden euro en de Europese belofte om de onderhandelingen over visumvrije toegang van Turken tot de EU te heropenen) niet-onderschepte vluchtelingen die in Griekenland aankwamen terug te nemen. In zulk geval heeft de vluchteling effectief geen kans gekregen om een asielaanvraag te doen, wat een duidelijke schending van de akkoorden van Genève inhoudt. Daarover werd een rechtszaak ingespannen bij het EHJ, maar wat wisten de juridische bollebozen daarover te zeggen? Er is geen akkoord tussen de EU en Turkije; het is een politieke intentieverklaring zonder dwingende verplichtingen! De juridische genialiteit bereikt hier een hoogtepunt vergelijkbaar met de verantwoording voor het tijdelijk verwijderen van de Griekse minister Yanis Varoufakis uit de Eurogroep (2015) met het argument dat ‘de Eurogroep wettelijk niet bestaat, want er is geen verdrag dat deze groep in het leven heeft geroepen.'   Digitaal Schengen ‘Schengen’ wordt in twee betekenissen gedigitaliseerd: er wordt een enorme verzameling vingerafdrukken (en andere biometrische gegevens) bijeengebracht, en via geavanceerde technologie worden gegevens over honderdduizenden mensen via databanken voor de autoriteiten beschikbaar. Zo is er het Visa Information System of VIS. Hierover schrijft Karine Parrot:

“De visumvereiste is dus niet alleen een middel om een legale toegangsweg naar Europa te sluiten voor de armen, maar ook een goed instrument om het spoor bij te houden van mensen. Dankzij dit biometrisch bestand hebben de autoriteiten van de verschillende Europese landen in theorie elk toegang tot de historiek van de visumaanvragen gedaan door een individu, en ze kunnen op die manier vreemdelingen detecteren die reeds een weigering ondergingen, of die de vorige keer een vertrekdatum niet gerespecteerd hadden. Van de fichering alvorens op het Europees grondgebied aan te komen wordt ook verwacht dat men ermee degenen kan identificeren die op andere lijsten van ongewensten voorkomen, zoals afgewezen asielzoekers of vreemdelingen die een verblijfsverbod hebben in een bepaalde lidstaat. De bedoeling is dat beslissingen die nadelig zijn voor een vreemdeling en genomen werden in een bepaalde lidstaat hun effect hebben over de hele Europese Unie.”

Natuurlijk zullen autoriteiten naar het publiek toe dankbaar gebruik maken van het argument van terrorisme- en misdaadbestrijding; in de media is trouwens zo vaak sprake van ‘illegale’ migranten dat dit argument er al te gemakkelijk ingaat. VIS is maar één van de vele geïnformatiseerde bestanden die momenteel met elkaar in verbinding gesteld worden. Zo is er ook SIS (Schengen Information System), ECRIS (European Criminal Records Information System), EES (Entry/Exit System)... De reeds vernoemde Europese verordening opent de weg voor nog meer stroomlijning van het visumbeleid, waarbij bv. ook de inschakeling van private firma’s voor de aanvraagprocedure behandeld wordt, en zoals hoger vermeld het visumbeleid in stelling gebracht wordt om derde landen te verplichten afgewezen  asielzoekers terug te nemen. Over de omzichtigheid waarmee met deze gegevens wordt omgegaan moet men zich ook niet te veel illusies maken. Groot-Brittannië behoort wel niet dat de Schengenzone maar kreeg toch toegang tot de SIS-database. Men vermoedt dat van daaruit gegevens werden doorgespeeld aan Amerikaanse bedrijven als IBM en Atos.   Schengen, toch wel een probleem Dat de meeste ingezetenen van de EU zich zonder veel administratieve poespas vrij kunnen bewegen in de Schengenruimte is een mooie zaak; dat ze in veel gevallen ook nog kunnen betalen met dezelfde euromunt maakt het allemaal nog comfortabeler. Maar zoals het nogal kortzichtig zou zijn de euro alleen te beoordelen als een toerist die vlot wil consumeren van Benidorm tot Helsinki, zo heeft ook ‘Schengen’ meer dan één gezicht. Een kritische blik kan zich niet vergenoegen met de EU-speak over vrij reizen en vlot betalen in grote delen van het continent. ‘Schengen’ is maar één element in het hele Europese migratie-en asieldossier, dat natuurlijk ook gaat over Frontex, de geplande 10.000 buitengrenswachters, de militarisering van die buitengrens, de repressie tegen burgers die levens redden, enzovoort. Maar we hebben toch gezien hoe Schengen een belangrijke rol speelt in het afsluiten van veilige toegangswegen, en bijgevolg in de verdrinkingsdood van duizenden mensen. Het zijn weliswaar geen EU-burgers, maar voor de ware ‘burger van de wereld’ maakt dat niets uit.  

Afgelopen weekend werd het handelsakkoord dat in de pijplijn zit tussen de EU en de Zuid-Amerikaanse landen van de Mercosur druk bediscussieerd in de wandelgangen van de G7. Zoals bekend komt dit handelsakkoord neer op een ruil tussen Zuid-Amerikaanse landbouwproducten en Europese auto’s.
Wij vingen de volgende dialoog op tussen de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Macron: “Wij moeten af van dit handelsakkoord, onze boeren gaan dat niet trekken”. Merkel: “Maar Emmanuel, dan kunnen wij geen auto’s verkopen!”.
Uiteraard werd dit gesprek door de spindocters omgezet in klimaat-newspeak. Macron: “Die verdomde Brazilianen steken de Amazone in de fik, als straf moeten wij het handelsakkoord met de Mercosur afzeggen.” Merkel: “Maar Emmanuel, juist door dat akkoord kunnen wij hogere klimaatdoelstellingen afdwingen”. (fs)

Nu de media vol staan met berichten over de G7 in het Franse Biarritz aan de Spaanse grens, is het toch fijn op te merken dat ook tegenkrachten present geven. Gedurende 36 conferenties en in 60 ateliers zullen oudgedienden en nieuwe (klimaat)activisten met elkaar in gesprek gaan op de tegentop in het Spaanse Irun en het Franse Hendaye. Vandaag zaterdag wordt er ook betoogd. Een originele actie die de laatste tijd opgeld maakt is het weghalen van de portretten van de Franse president Emmanuel Macron uit gemeentehuizen. Reeds 128 portretten werden door activisten weggehaald, om zo de schijnheiligheid aan de kaak te stellen van Macron onder meer wanneer die zich opwerpt als klimaatkampioen. (fs)

Op 1 november neemt de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen het Europese stuurwiel over van Jean-Claude Juncker. Hoe sterk staat zij in haar schoenen? Zij kwam wat onverwacht op de toppositie terecht, en kan niet terugvallen op een sterke ploeg Europese regeringsleiders om het met een understatement te zeggen.
Meer fundamenteel: de vraag ligt nog open of de missie van de Europese Unie volstaat met kapitaalsgroepen uit de lidstaten een grote gemeenschappelijke markt aan te bieden, dan wel of de toekomst van de EU ligt in het uitbouwen van daadwerkelijk Europese kapitaalsgroepen (Europese kampioenen), zoals Airbus er al een is. Kan het Europese kapitalisme bloeien in een wereld gedomineerd door Google, Huawei en consoorten?
Volgens een document waarover Politico bericht niet. Hierin wordt voorgesteld een Europees beleggingsfonds van 100 miljard euro op te richten dat rechtstreeks zou beleggen in de aandelen van (potentiële) Europese kampioenen. Zo niet wordt de Europese innovatiekracht verstikt door Amerikaanse en Chinese technologische reuzen, aldus de auteurs. En omdat wie A zegt ook B moet zeggen voegen de auteurs er aan toe dat de EU zich moet voorbereiden op handelsoorlogen buiten de regels van de Wereld Handels Organisatie om. Dat is andere taal dan we tot het recente verleden nog gewend waren, toen Europese kampioenen nog werden opgebroken in naam van de eerlijke concurrentie op de binnenmarkt, overheidssteun werd behandeld als vloeken in de kerk, en het internationale handelsverkeer regels nodig had.
In zekere zin staan de Europese kapitalisten voor dezelfde keuze als hun Amerikaanse concurrenten tegenover het ‘America first’ van Donald Trump, al is de startpositie verschillend. Op welke structurele ontwikkelingen in de wereldmarkt gok je?
In de komende weken wordt duidelijk welke keuzes het Europese regime maakt, en of de nieuwe Commissievoorzitter er in slaagt het zootje ongeregeld dat in Europa soms de dienst lijkt uit te maken op één lijn te krijgen. Bereid u alvast voor om meer dan in het verleden de Europese vlag te zien wapperen, en de Europese hymne ten gehore te krijgen. (fs)

door Bernd Riexinger en Lorenz Gösta Beutin 22 augustus 2019  

We publiceren in Nederlandse vertaling een tekst over de klimaatkwestie van twee politici van het radicaal linkse Duitse Die Linke: Bernd Riexinger en Lorenz Gösta Beutin. Riexinger is (samen met Katja Kipping) voorzitter van Die Linke en zowel hij als Beutin zijn verkozen in de Duitse Bundestag.

Eind juni publiceerden ze Das Klima, nicht den Kapitalismus retten - Für einen sozialen und ökologischen Systemwandel (Het klimaat, niet het kapitalisme redden - voor een sociale en ecologische systeemverandering). We vonden dit een interessante tekst, omdat er vooral wordt ingegaan op de sociale aspecten van de noodzakelijke systeemwissel, wat ook terug te vinden is in de zeven concrete voorstellen die de auteurs doen. Op een deel van de lange inleiding na vindt u hieronder de Nederlandse vertaling van hun analyse.

We dachten dat dit een goede gelegenheid was om iets bij te dragen tot de levensnoodzakelijke discussie over klimaatpolitiek. We nodigen dan ook iedereen uit om haar/zijn bedenkingen, commentaar of aanvullende voorstellen te formuleren. U kunt hieronder een Reactie plaatsen, of u kunt een langere repliek sturen naar ons contactadres.

    Het klimaat redden, niet het kapitalisme Bernd Riexinger en Lorenz Gösta Beutin   Die Linke staat voor de opgave om maatschappelijke druk voor een concrete sociaal-ecologische omslag op te bouwen en te ondersteunen. In de de klimaatbeweging groeit het besef dat het in de samenleving zo niet verder kan. Strijdbare begrippen als ‘systeemverandering’ beleven een wedergeboorte in de wetenschap dat alternatieven voor de kapitalistische productie en economie dringend noodzakelijk en haalbaar zijn. De kapitalistische economie schuift de sociale en ecologische gevolgen af op de maatschappij. Net zoals elke millimeter sociale vooruitgang moet worden bevochten tegen de belangen van het kapitaal in, moet ook de bescherming van de natuur en het klimaat worden bevochten tegen de machthebbers. De opdracht van Die Linke is om de maatschappelijke druk voor concrete sociaal-ecologische hervormingen te combineren met stappen en perspectieven voor fundamentele veranderingen die het kapitalisme overstijgen. Die Linke ondersteunt mobilisaties van de klimaatbeweging en roept de leden en kiezers op om hieraan deel te nemen en actief mee te werken aan de opbouw ervan. Die Linke zet zich in om een leer- en netwerkruimte te bieden aan degenen die actief zijn in de klimaatbeweging. Die Linke maakt democratisch-socialistische standpunten in de klimaatbeweging beter bekend en werft hiervoor steun in de stadswijken, bedrijven, universiteiten en scholen. We moeten bruggen bouwen naar de loontrekkenden, ook om de klimaatbeweging meer slagkracht te geven. Klimaatbescherming is voor Die Linke een centraal thema. De klimaatcrisis verscherpt de bestaande onrechtvaardigheden. Of het nu in Duitsland is waar de energieomslag en de uitstap uit de kolensector, grotendeels door particuliere huishoudens en kleine ondernemingen worden betaald, in plaats van door de grote industrie en exportsector. Of in het Zuiden van de planeet, waar de klimaatcrisis de middelen van bestaan van miljoenen mensen bedreigt, hoewel zij het minst hebben bijgedragen aan de opwarming van de aarde. De klimaatcrisis is een brandversneller voor oorlog, vlucht, migratie en verdelingsconflicten. De klimaatcrisis bedreigt de biodiversiteit en de natuurlijke basis van het leven voor mens, fauna en flora. Klimaatrechtvaardigheid wordt niet uitsluitend tussen Noord en Zuid onderhandeld. Voor het eerst gaat in Duitsland een jonge generatie de straat op, die de gevolgen van de klimaatverandering rechtstreeks in haar eigen leven ondervindt en vreest voor haar toekomst op deze planeet. Tienduizenden scholieren eisen in hun klimaatstakingen ook gerechtigheid tussen generaties: "Hier zijn wij, en slingeren jullie naar het hoofd, dat ge ons van onze toekomst berooft" [efn_note]  "Wir sind hier, wir sind laut, weil ihr uns die Zukunft klaut.“ [/efn_note]. Ook de mensen in de mijnbouwregio's die getroffen zijn door de structurele veranderingen als gevolg van de uittrede uit de kolensector willen niet opnieuw het slachtoffer worden van breuken en veranderingen. Met Die Linke geven we geloofwaardige antwoorden op de grote vragen van de 21e eeuw - en wel nu!   Zeven projecten voor een linkse klimaatpolitiek  

1. De energietransitie versnellen, energiebedrijven socialiseren, energiearmoede bestrijden: Alleen door de druk vanuit een brede beweging kan er politiek iets veranderen, en dat geldt ook voor de energietransitie. Om de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te halen moet volgens Die Linke de uitstap uit kolen tegen 2030 voltooid zijn, te beginnen met de uitschakeling van de 20 meest vervuilende bruinkoolcentrales. Die structurele ingreep mag niet ten koste gaan van de werknemers, die werkzekerheid en echte vooruitzichten moeten behouden. De budgetten voor de structurele overgang moetenin verhouding zijn met de vereisten voor de klimaatbescherming; Die Linke zal de financiële enveloppe beoordelen aan de hand van internationale duurzaamheidsdoelstellingen. De partij ondersteunt het voorstel van burgerinitiatieven voor een onafhankelijk fonds, zoals onder andere geëist door initiatiefnemers in de Lausitz [efn_note] De Lausitz is het belangrijkste bruinkoolwinningsgebied in Duitsland, gelegen op de grens van Brandenburg en Saksen. Zonder compenserende initiatieven zou de bruinkooluitstap er een enorm banenverlies veroorzaken. [Noot van de vertaler] [/efn_note]. Dergelijke specifieke fondsen in de kolenregio’s bevorderen sociale en ecologische vernieuwing, en betrekken de lokale bevolking in een democratische aanpak van de reconversie. Die Linke versnelt de energietransitie en maakt ze democratisch en sociaal rechtvaardig. Stroom uit kernenergie en kolen in de handen van een paar concerns is iets van het verleden. Zon, wind en water behoren ons allen toe. Die Linke komt op voor de socialisering van de grote energieconcerns, voor een decentrale energietransitie waar mensen mee akkoord gaan omdat het hen ten goede komt. We zijn voor een energietransitie die de publieke democratische deelname versterkt, voor een elektriciteitsproductie georganiseerd via coöperatieven, burgerenergieinitiatieven [efn_note] Daarmee worden gedecentraliseerde initiatieven bedoeld voor lokale energieproductie. [/efn_note], gemeentelijke nutsbedrijven. Het elektriciteitsnetwerk is publieke eigendom, net zoals de lokale en stadsverwarmingsnetten. Die Linke verzet zich tegen elektriciteitsmonopolies, tegen energiearmoede en het afsluiten van de stroom, we zijn voor sociale stroomtarieven die tegemoetkomen aan lage inkomensgezinnen en tot energie besparen aanzetten. De elektriciteitsprijzen moeten op een maatschappelijk aanvaardbare manier gemonitord worden door de overheidstoezichthouder.
2. Koerswijziging voor een toekomstgerichte sociaal-ecologische mobiliteit: De federale regering maakt zich tot dienaar van de autobedrijven en dekt hun uitlaatgasfraude toe. Het is ontoelaatbaar dat klanten en belastingbetalers moeten opdraaien voor het dieselschandaal. Voorstellen van Die Linke voor een sociaal-economische mobiliteittransitie: Die Bahn [Duitse spoorwegen] wordt omgevormd van een winstgerichte Naamloze Vennootschap naar een openbaar bedrijf voor iedereen, met een goed uitgebouwd, stipt en betaalbaar aanbod. Op het platteland en in de agglomeraties komen er massale openbare investeringen en goedbetaalde veilige arbeidsplaatsen. De prijzen moeten naar beneden, een spoorbiljet moet voor iedereen betaalbaar zijn en duidelijk goedkoper dan een vliegreis. Het vliegverkeer moet zwaarder belast worden en sociaal rechtvaardiger worden door quotaregelingen of sociale tarieven. Het lokaal openbaar vervoer wordt sterk uitgebreid en moet gratis zijn. Op het gebied van stedenbouw is Die Linke voorstander van een stad van korte afstanden, het vermijden van verkeer in plaats van grotere afstanden en stilstaand autoverkeer. De binnenstad wordt autovrij, fietsers en voetgangers hebben er voorrang. Het lokaal openbaar vervoer kan aangevuld worden met slimme projecten van auto-delen, gericht op het algemeen belang in plaats van op winst. Wij willen klimaatneutrale steden en plattelandsomgevingen met een betere levenskwaliteit voor iedereen, met meer mobiliteit voor de noden en wensen van elke dag. Die Linke wil de werknemers winnen voor een heroriëntatie van de auto-industrie, door normen op te leggen die de arbeidsvoorwaarden verbeteren en voor maatschappelijk en ecologisch zinvolle arbeid zorgen. Vanaf 2030 mogen geen auto’s met verbrandingsmotoren meer toegelaten worden. De omschakeling moet nu beginnen volgens een planning die houvast biedt. Overheidsinvesteringen en verkeerspolitiek worden afgestemd op deze doelstellingen.
3. Betaalbaar en ecologisch wonen: De huurprijzen exploderen. Overal in Duitsland ontstaan er huurdersbonden die op straat komen tegen te hoge huur. Het saneren van gebouwen wordt te vaak door nietsontziende verhuurders misbruikt om huurders met een laag inkomen te verdrijven. Die Linke wil daar een eind aan stellen. In plaats daarvan wordt een wettelijk kader uitgestippeld voor energierenovatie, verplichtend voor verhuurders en huurders maar met fiscale tegemoetkomingen en subsidies. Het recht op wonen en het ecologisch karakter ervan moet volgens Die Linke buiten de markt gezocht worden. We zijn voor een massale uitbreiding van betaalbare stadswoningen via coöperatieven en openbare huisvestingsmaatschappijen; sociaal en ecologisch wonen is immers een zaak van het algemeen belang.
4. Versterking van regionale kringlopen, goed voedsel voor iedereen: Die Linke komt op voor ecologische en duurzame landbouw. De protesten tegen de landbouwindustrie en de massale veehouderij nemen toe. Goede voeding is ook een sociale kwestie. De landbouwindustrie zoals we die tot nu toe in Duitsland kennen draagt enorm bij tot de klimaatverandering. Iedereen moet toegang krijgen tot gezonde voeding, het gebruik van biologisch geproduceerd voedsel mag niet afhangen van de dikte van iemands portefeuille. Die Linke breekt de marktmacht van de landbouw- en levensmiddelenindustrie. Omdat de export van goedkoop vlees naar het buitenland daar de kleine lokale producenten de das omdoet, willen we daar een punt achter zetten. Regionale productie, verwerking, afzet en consumptie van voedsel maken lange transportroutes overbodig. De voedsel- en consumptiepatronen moeten veranderen, de invoer van veevoer, agrobrandstoffen en palmolie moet afnemen en het verbruik van grondstoffen verminderen.
5. Sociaal-ecologische innovatie in industrie en handel, goede en zinvolle arbeid voor iedereen, economische democratie: Om de klimaatdoeleinden te bereiken wordt de hele industriële sector omgeschakeld. Gedaan met een handelspolitiek die klimaatschadelijke export promoot. De industrie moet verplicht worden om de uitstoot te verminderen. Gedaan met inbreuken op of koehandel met sociale en ecologische normen tot vermeerdering van de winst. Er moeten normen komen die de industrie verplichten grondstoffenbesparende, duurzame producten voort te brengen die beter ingepast zijn in een regionale kringloopeconomie.Door de verdediging van democratie in de economie en de rechten van de werknemers tegenover de macht van de concerns, zoals geëist door Die Linke, krijgt de voorgenomen reconversie van de automobielindustrie in de komende 10 tot 15 jaar een sociaal rechtvaardige invulling. Een rechtvaardige overgang betekent: sociale bescherming en inkomensgarantie, radicale arbeidsduurverkorting met looncompensatie, recht op verdere scholing, investeringen in sociaal zinvolle, beter betaalde en onder collectieve arbeidsvoorzieningen vallende arbeidsplaatsen, bijvoorbeeld in de machinebouw, spoorwegmateriaal, milieutechnologie, medische en sociale beroepen, gemeentediensten… Het einddoel is een sociaal-ecologische economische democratie; de transitie wordt democratisch gestuurd door economische raden waarin werknemers, vakbonden, sociale en klimaatorganisaties, gekozen vertegenwoordigers van gemeenten, deelstaten en de federale staat betrokken zijn. De inbreng van de werknemers en van degenen die getroffen worden door de reconversie is essentieel in het innovatieproces.
6. Een miljonairstaks ten bate van een sociaal klimaatbeleid en een rechtvaardige transitie: Enerzijds zijn er miljardeninvesteringen nodig voor betaalbaar en ecologisch wonen, voor de transitie op het gebied van energie en mobiliteit, voor de noodzakelijke reconversie van de industrie en de infrastructuur; anderzijds zien we dat het vermogen van de multimiljonairs nog steeds groeit. Dat brengt uitstekend in beeld dat de neoliberale politiek van de laatste decennia een fiasco is. De invoering van een vermogensbelasting voor het financieren van deze toekomstgerichte investeringen wordt de lakmoesproef van een geloofwaardige klimaatpolitiek. Die Linke richt zich tot de vermogenden en de bedrijven voor het financieren van toekomstgerichte investeringen, de bescherming van het klimaat, de creatie van duurzame arbeidsplaatsen en een transformatie- en reconversiefonds voor een rechtvaardige transitie.
7. Klimaatrechtvaardigheid als historische verantwoordelijkheid van het Noorden, bestrijding van de vluchtoorzaken: Het historische en vóórtdurende hoge grondstoffenverbruik en de klimaatschuld van het rijke Noorden drijft mensen in het Zuiden in de armoede en zet ze aan tot migratie en vlucht. Steeds meer mensen vluchten voor natuurrampen de gevolgen van de klimaatverandering en de wereldwijde ongelijkheid. Een opwarming met 1,5° C is voldoende om miljoenen mensen tot klimaatvluchtelingen te maken. Aangezien samenlevingen in het zuiden van de planeet het meest lijden onder de gevolgen van de door de industriestaten veroorzaakte klimaatcrisis, strijdt Die Linke op alle vlakken, samen met de mensen uit deze regio’s, voor klimaatrechtvaardigheid, echte klimaatbescherming en tegen de uitbuiting van mens en natuur.

door Dawn Foster (*) 20 augustus 2019   Met zijn voorstel voor een interimregering om een No Deal Brexit te stoppen, heeft Jeremy Corbyn eindelijk de Remainers van de harde lijn en de ultra-centristen ontmaskerd. Dezen zouden nog verkiezen dat Groot-Brittannië onder Boris Johnson uit de EU crasht dan het risico te lopen onder Jeremy Corbyn af te wijken van het neoliberalisme. Sinds het referendum van 2016 wordt de politiek in het Verenigd Koninkrijk door twee betrachtingen beheerst: het helen van de bittere verdeeldheid enerzijds, en anderzijds het voeden van de haat tegen Jeremy Corbyn. Woensdag (14 augustus) schreef de Labourleider een brief aan de andere belangrijkste oppositiepartijen waarin hij een alliantie voorstelde om een No Deal Brexit te blokkeren, een vooruitzicht dat nu onaangenaam waarschijnlijk is geworden met Boris Johnson als premier. Volgens het voorstel zou Corbyn een motie van wantrouwen tegen de regering van Johnson indienen; als de motie eenmaal is aangenomen, zou hij interim-premier worden voor een korte termijn. Corbyns bevoegdheden zouden beperkt zijn; hij zou geen nieuwe wetgeving kunnen doorvoeren. Het enige doel van zijn ambtstermijn als premier zou zijn te onderhandelen over een uitstel van de Brexit-deadline en algemene verkiezingen te houden. Labour zou dan campagne voeren voor een nieuw EU-referendum waar ook Remain een optie zou zijn tijdens de stemming. Corbyns voorstel is beheerst, ernstig en doordacht. Het belangrijkste is dat het het vooruitzicht inhoudt van een campagne voor een tweede stemming, waar zoveel centristen luidruchtig zijn voor opgekomen; voorts de verkiezingen waar iedereen van links zo naar uitkeek; en zoals vermeld, de bevoegdheden van Corbyn zouden beperkt zijn, maar belangrijker is dat een No Deal uitstap zou vermeden worden. Het zou iedereen aan boord moeten brengen. Verstandige partijen waren heimelijk positief: Plaid Cymru (de Welshe nationalistische partij) en de Schotse Nationale Partij zeiden op het BBC Radio 4 programma  Today dat ze geïnteresseerd waren in een discussie over het idee. Maar met dit voorstel heeft Corbyn de bluf van de extreme centristen en de obsessieve Remainers doorgeprikt. Omdat zijn plan een verkiezing inhoudt waarin Labour campagne zou voeren voor een tweede referendum, met Remain als een van de opties, betekent het aanvallen van Corbyn nu het aanvallen van juist de ideeën waarvoor ze beweren te vechten. En ja hoor, de liberaal-democraten schoten het voorstel meteen af en verklaarden dat ze Jeremy Corbyn nooit als premier zouden steunen, ook al betekende dit het stoppen van een No Deal Brexit; nu ja, LibDem voorzitster Jo Swinson was heel blij David Cameron te kunnen steunen in het bezuinigingskabinet van 2010. Ondertussen vertelden centristische weglopers in de Change UK groep (voluit: Independent Group for Change) aan journalisten dat ook zij een motie van wantrouwen tegen de regering om een No Deal Brexit te stoppen niet zouden steunen.   [caption id="attachment_17507" align="aligncenter" width="610"] Corbyn, Public Enemy No 1. Caricatuur in The Times, juli 2015. Auteur Peter Brookes (Creative Commons 2.0)[/caption]   Zo wordt nu de verre van fraaie waarheid onthuld, wat bevestigt wat velen aan de linkerzijde al lang zegden over de Liberaal-Democraten, de Independent Group en een enorm aantal luidruchtige centristische ultra’s op de sociale media: ondanks al hun geschreeuw dat het stoppen van Brexit hun enige zorg is, ze verkiezen nog de economische vernietiging van het land als dat stoppen van Brexit betekent dat Corbyn in een machtspositie zou komen, hoe beperkt en van effectieve macht ontdaan ook. Voor de keuze gesteld tussen enerzijds Corbyn die een paar weken besteedt aan het uitvoeren van een vooraf overeengekomen scenario, en anderzijds medicijn- en voedseltekorten, een ineengestorte Britse pond, een economie in puin, en wijdverbreide sociale paniek, zouden veel centristen voor het laatste kiezen. Hun hoofd zit zo vol met haat voor Corbyn dat ze nog nauwelijks kunnen denken. De Britse politiek kent vandaag meer dan één manie; de Boris-mania heeft ons gebracht waar we nu zitten. Maar de haat tegen Corbyn en de obsessie om Brexit te stoppen moeten nu onderlinge concurreren, en dan nog in hetzelfde milieu: het milieu van de middenklasse, waarvan de leden zichzelf zien als 'denkende mensen’ en ‘gematigd groen',  maar die niet zo heel veel van politiek weten. Dat soort mensen is tegen Corbyn en voor Remain. Vergis je niet: deze mensen willen liever dat de conservatieven aan de macht blijven dan een milde sociaaldemocraat. Ze zouden liever zien dat het land nog een veel zwaardere periode van bezuinigingen ingaat, of dat de economie krimpt; ze werden tenslotte niet geraakt door de eerste periode van bezuinigingen en ze weten dat de tweede op dezelfde mensen zal vallen - de armsten. Maar ze zijn oververtegenwoordigd in de media en de politieke klasse: mensen die zichzelf 'een beetje linksig' of links van het midden beschouwen, die liever Boris Johnson dan Jeremy Corbyn als premier hebben en die geen graten zagen in de laatste conservatieve regering, noch in de voorstellen  waar Corbyn tegenstemde toen Labour aan de macht was, al evenmin als in de bezuinigingen op de overheidsuitgaven bij de recentste bezuinigingsronde. Ze vormen een kleine maar goedgebekte klasse van mensen die boos zijn omdat hun perceptie van zichzelf als progressieveling is ondermijnd door jongere mensen die nu Labour steunen, terwijl zij dat vroeger nooit deden. Maar in plaats van na te gaan wie deze nieuwe politieke activisten zijn, leidt dit allemaal alleen tot meer haat, misbruik en afwijzing. Als er zich een op Twitter begeeft wordt hij er al vlug van beschuldigd een betaalde Russische trol te zijn, onderdeel van The Corbyn Cult, of gewoon een jonge idioot. Het is misschien gewoon vervelend, maar als dit de houding van de Groenen en LibDems [efn_note] De Groenen steunen ondertussen Corbyn, de LibDems zijn bereid het in overweging te nemen. Van de Change UK Group is onduidelijk hoe ze zullen reageren. [Noot van de vertaler] [/efn_note] blijft, zal het een No Deal Brexit inluiden, terwijl iedereen het erover eens is dat de armsten de eerste slachtoffers zullen zijn. Bij de LibDems die beweren dat hun enige doel is om Brexit te stoppen en vervolgens de stap afwijzen die hoogstwaarschijnlijk No Deal Brexit zou doen stoppen, komt de dubbelhartigheid aan de oppervlakte: gedwongen om te kiezen tussen socialisme of barbarij, zouden ze ondanks hun zachtaardig uiterlijk en voorkomen voor barbarij kiezen.   Naschrift [Gerrit Zeilemaker] De ontwikkelingen volgen elkaar nu snel op in Groot-Brittannië. Door het initiatief van Labour moeten parlementsleden nu helderheid verschaffen. Ze willen vooral een meer ‘neutrale’ persoon aan het hoofd van een interim-regering. Het antwoord van Jeremy Corbyn is helder: "Mijn boodschap aan parlementsleden dwars door het parlement is eenvoudig en dringend: alleen door samen te werken kunnen we een no-deal stoppen. Drie jaar na het EU-referendum staat het land aan een afgrond. Boris Johnson is premier geworden zonder enig algemeen mandaat. Hij heeft niet het recht om met zijn no-deal fixatie ons land van een klif in de armen van Donald Trump te storten. Het plan dat ik vorige week heb opgesteld, is de eenvoudigste en meest democratische manier om een no-deal te stoppen. We moeten de kans grijpen voordat het te laat is, zodat de mensen, in plaats van een niet-gekozen premier, over de toekomst van ons land kunnen beslissen." [caption id="attachment_17505" align="alignleft" width="150"] Dawn Foster[/caption] (*) Online verschenen op 17 augustus 2019 in Jacobin onder de titel “Jeremy Corbyn Has Called the Extreme Centrists’ Bluff”. Nederlandse vertaling door Ander Europa. Dawn Foster schrijft voor Jacobin, The Guardian en is auteur van het feministisch essay Lean Out.

door Gerrit Zeilemaker 19 augustus 2019   Terwijl de Britse politiek toekijkt als konijnen, gebiologeerd door het licht van Boris Johnsons ultrarechtse kabinet, koos Labour onder Jeremy Corbyn voor de aanval. Labour zal zo gauw als ze de kans op een meerderheid ziet een motie van wantrouwen tegen de regering van Boris Johnson indienen. Corbyn wil hierdoor een harde Brexit voorkomen, en vroeg de andere oppositiepartijen en rebellerende Toryleden een motie van wantrouwen te steunen die hij zal voorleggen zodra een gunstige gelegenheid zich aanbiedt. Ook vroeg hij de oppositie steun voor een interim-regering onder zijn leiding. De Labour-leider zei dat de regering "strikt in de tijd beperkt" zou zijn en dat hij zou streven naar een verlenging van het artikel 50-proces, om zodoende de deadline van 31 oktober voor het verlaten van de Europese Unie uit te stellen. Op Twitter schreef hij (14 augustus): "Ik heb de leiders van andere politieke partijen en senior backbenchers [efn_note]In het Britse parlement noemt men backbenchers de gewone parlementsleden, die geen minister of schaduwminister zijn, of optreden als woordvoerder van hun politieke fractie. [/efn_note] uit het hele Parlement geschreven om mijn plan uiteen te zetten om een ​​rampzalige No Deal Brexit te stoppen en de mensen over de toekomst van ons land te laten beslissen. " In een brief schreef Corbyn:

“Deze regering heeft geen mandaat voor een no-deal en het EU-referendum van 2016 heeft geen mandaat voor een no-deal gegeven.”

“Ik ben daarom van plan om zo snel mogelijk een motie van wantrouwen in te dienen, wanneer we zeker kunnen zijn van succes.”

“Na een succesvolle stemming van wantrouwen in de regering, zou ik als leider van de oppositie dan het vertrouwen van het huis zoeken voor een strikt beperkte tijdelijke regering met als doel algemene verkiezingen te houden en de nodige uitbreiding te verzekeren van artikel 50 om dit te doen. "

Corbyn zei dat Labour campagne zou voeren in die verkiezing voor een tweede referendum over de voorwaarden om de EU te verlaten, inclusief de optie Remain. Hij hoopt dat de belofte dat zijn regering slechts tijdelijk zal zijn, voldoende zal zijn om de steun te krijgen van zijn critici die een no-deal willen stoppen. [efn_note] Jeremy Corbyn lays out his plan to oust Boris Johnson and stop a no-deal Brexit  [/efn_note]   Labour onder Corbyn dwingt anderen tot duidelijkheid SNP, de Schotse nationale partij, Plaid Cymru [efn_note] Plaid Cymru (Partij van Wales) is een centrumlinkse politieke partij die streeft naar een onafhankelijke staat Wales, binnen de Europese Unie.  [/efn_note] en Caroline Lucas van de Greens zijn bereid het voorstel te ondersteunen. De Independent Group for Change/Independents bestaande uit weggelopen Labour- en Toryparlementsleden, waarvan er twee ondertussen overgelopen zijn naar de Liberal Democrats, lijken op hun hoede voor het Corbyn-plan, waarbij sommige parlementsleden zeggen dat ze hem niet kunnen ondersteunen. De Liberal Democrats wilden vooral Corbyn niet, maar voorzitster Jo Swinson zegt nu dat ze open staat voor gesprekken en niet uitsluit dat ze hem steunen als het een no-deal brexit zou stoppen. De kwestie is dan of de backbenchers en de weglopers van Labour en enige Tories Corbyn zullen steunen. [efn_note] Zie The Guardian van 16 augustus. Dat ook de steun van de eigen 'backbenchers' niet vaststaat is een van de vele problemen waarmee Corbyn af te rekenen heeft. Veel Labour parlementsleden zijn hun linkse voorzitter liever kwijt dan rijk. ]  [/efn_note] Het gaat er dus om spannen, maar het resultaat van dit initiatief is dat de Britse politici zich moeten uitspreken en partij moeten kiezen. Weer heeft Corbyn getoond de aanval niet te schuwen en echt leiderschap te tonen in de ergste crisis die Groot-Brittannië sinds de Tweede Wereldoorlog meemaakt.   Eerst verkiezingen! Met de belofte verkiezingen uit te schrijven en zich te verzetten tegen een no-deal ('harde') Brexit probeert de groep rond Corbyn een lastig dilemma binnen Labour op te lossen. We moeten dan terug naar de verkiezingen van 2017. Het lukte toen om Labour de partij van sociale woningbouw, gratis onderwijs en het beëindigen van de oorlogen te maken in plaats van slechts een partij van Remain te zijn. Op basis van het antibezuinigingsprogramma van Labour ging de partij in zes weken van 21 punten achter in de peilingen naar een nipte overwinning van 40%. Ook drie terreuraanslagen die Corbyn in verband bracht met het buitenlandse beleid van Groot-Brittannië konden de opmars niet stoppen. Nog belangrijker is dat de in die verkiezingscampagne gegroeide Labouraanhang  gebleven is: meer dan 500.000 leden, waarvan veel actief, o.a. via sociale media. [efn_note] Zie James Wright in The Canary, 9 aug. 2019  [/efn_note] De conclusie is dat met een helder antineoliberaal programma meerderheden voor Labour te behalen zijn, en via de erkenning van het pro-Brexit referendum maar tegen een no-deal Brexit, ook in de pro-Brexit Labourgebieden; een  Remain-standpunt zou de verdeeldheid binnen Labour alleen maar doen toenemen.   De keuze is Johnson of Corbyn: een meesterzet! Duidelijk is dat Corbyn nog steeds onderschat wordt, ook door zijn tegenstanders binnen Labour. Corbyn blijft stug vasthouden aan zijn antineoliberale lijn, wacht zijn tijd af en aarzelt dan niet om de volle verantwoordelijkheid te nemen in het volle besef van de kracht van zijn socialistisch programma. Maar het zal een lastige en bittere strijd worden. De rel rond antisemitisme zal verder opgestookt worden. Angsten rond voedsel- en medicijntekorten zullen aangewakkerd worden. De Remainers zullen de EU als de hemel voorstellen en de Brexit van Johnson als de hel, terwijl al die jaren het neoliberale bezuinigingsbeleid voortgewoekerd heeft. Alles zal uit de kast gehaald worden om het maar niet te hebben over betaalbare huisvesting, bestrijden van dakloosheid, gratis studeren, hogere minimumlonen en een buitenlandpolitiek gericht op vrede en onderhandeling in plaats van oorlog. Sinds het voorstel van Corbyn stijgt de koers van de Britse pond weer. Als ook dat maar niet tegen hem gebruikt wordt...  

door Herman Michiel 17 augustus 2019   Wat is het verband tussen een verkiezingsuitslag en het beleid dat daarna gevoerd wordt ? Hoeveel van de verkiezingsprogramma’s vinden we terug in de praktijk van politieke partijen en hun mandatarissen? Iedereen weet het: vaak zeer weinig. Een spectaculair voorbeeld is natuurlijk het Griekse SYRIZA, verkozen op een programma dat beloofde een eind te maken aan het beleid opgelegd door de Europese Trojka, maar ondertekenaar van een derde Memorandum gedicteerd door de Trojka. En dat zelfs onmiddellijk na een volksraadpleging (5 juli 2015) die zich tegen een dergelijk nieuw Memorandum uitspraak. Als enige verdediging kan SYRIZA aanvoeren dat de overmacht te groot was, het verzet te geïsoleerd, de Europese Unie te vastberaden om elke dissidentie zwaar af te straffen, en dat de Europese Centrale Bank geen enkel chantagemiddel zou uit de weg gaan. Maar wat moeten we dan zeggen van een partij die een schitterend verkiezingsresultaat behaalde, door niemand of niets gechanteerd werd, en geen twee weken na die verkiezingen de kern van haar programma verloochende? We hebben het over de Duitse Groenen. Bij de Europese verkiezingen van mei 2019 verdubbelde de partij zomaar eventjes haar stemmenaantal, van 10,7% naar 20,5%, en werd de tweede partij van het land, ruim de sociaaldemocratische SPD voorbijstekend (15,8%). Europese verkiezingen hebben natuurlijk hun eigen dynamiek, die niet noodzakelijk bij nationale (Bondsdag) verkiezingen zou herhaald worden. In ieder geval zitten de Duitse Groenen, net zoals een hoop andere groene partijen in Europa, in de lift, terwijl hun sociaaldemocratische rivalen op weinige uitzonderingen na zware klappen krijgen. Groene successen zijn ook niet onlogisch, gezien klimaat en milieu een centrale plaats zijn gaan innemen in het sociale debat. Het Europees verkiezingsprogramma van de Duitse Grünen was natuurlijk rijk gestoffeerd met voorstellen om de energietransitie tot een goed einde te kunnen brengen. Daarover lezen we:  

“Op het vlak van energiepolitiek moet Europa zich in grote mate onafhankelijk maken. We hebben geen nood aan meer aardgas, maar aan meer hernieuwbare een meer efficiënte energie. De koers hiervoor zetten wij uit door een ommekeer in de verwarmingsector. (...) Wij zijn bijgevolg tegen het Nord Stream 2 project [efn_note]Nord Stream 2 is een tweede pijplijn die Russisch aardgas (Gazprom) via de Oostzee naar het noorden van Duitsland zal brengen. Een eerste pijplijn is reeds operationeel. De gewezen Duitse kanselier Gerhard Schröder (SPD) werd kaderlid van het Duits-Russisch consortium dat de pijplijninfrastructuur aanlegt. [/efn_note], tegen nieuwe pijplijnprojecten, tegen plannen rond fracking [efn_note] Fracking is een methode om olie en gas uit de ondergrond te halen door onder hoge druk water, zand en chemicaliën in een boorput te spuiten. Het procedé is enorm vervuilend voor het grondwater, de omgeving en de atmosfeer, en er komen kankerverwekkende stoffen bij vrij.  [/efn_note] en de invoer van gas bekomen door fracking. Ook de bouw van LNG-terminals [efn_note] LNG staat voor liquified natural gas. Om het gas over grote afstanden te transporteren wordt het eerst vloeibaar gemaakt om het dan met speciale tankers te verschepen. Bij aankomst zijn speciale LNG-terminals nodig om het gas te ontschepen. [/efn_note]  is geen alternatief voor het koolstof vrijmaken van de Europese energievoorziening. De sterke afhankelijkheid van Europa van de invoer van klimaatschadelijke energie-import moet door een gezamenlijke Europese inspanning te boven gekomen worden.”

  Prima natuurlijk dat de grootste groene Partij in Europa (precies een derde van de 75 groene europarlementariërs komt uit Duitsland) zich grondig inlaat met de klimaatproblematiek en de energietransitie in het bijzonder. Op 7 juni 2019, een goede week dus na de Europese verkiezingen, werd in de Duitse Bondsraad [efn_note] In de Bondsraad (Bundesrat, niet te verwarren met de Bundestag, het Duitse federale parlement) komen de regeringen van de 16 Duitse deelstaten (‘Länder’)  bijeen.  [/efn_note] gestemd over de plannen van de Duitse regering (CDU/CSU-SPD) voor de uitbouw (in Hamburg) van LNG-terminals; in het coalitieverdrag tussen christen- en sociaaldemocraten heet het inderdaad “Deutschland zum Standort für LNG-Infrastruktur machen”, wat ­- ook al niet te verbazen - als een klimaatvriendelijke maatregel wordt voorgesteld.  Ook de liberale FDP heeft natuurlijk geen bezwaar. De standpunten van de diverse partijen waren dus duidelijk, en iedereen wist dat het tot een dergelijke stemming zou komen. Geen verrassingen dus, behalve ... dat ook voldoende Groenen hun akkoord gaven opdat het door de Bondsraad zou aanvaard worden!! Welke groene afgevaardigden in de Bondsraad al dan niet instemden is niet bekend, want de voorzitter vraagt wie voor is, en bij een meerderheid van ja-stemmen wordt een voorstel aanvaard. De Länder maken niet systematisch bekend hoe de stemverhoudingen waren in hun coalitie. Maar als er geen eensgezindheid is in een deelstaatcoalitie leidt dit in de regel tot een onthouding. Daarom staat het vast [efn_note]Bron: PV-Magazine, 11 juni 2019.  [/efn_note] dat de goedkeuring in de Bondsraad mede door steun van Groenen tot stand komen is! De Groene milieuminister van Thüringen, Siegesmund, repliceerde trouwens op het protest buiten het gebouw van de Bondsraad met de opmerking dat men het publiek moet uitleggen waarom de LNG-terminals nodig zijn, ook al zijn er gevaren aan verbonden. Dat inzicht was er blijkbaar nog niet bij het opstellen van het verkiezingsprogramma… Men vermoedt bovendien dat veel van het vloeibare gas uit de Verenigde Staten kan komen, waar het met de sterk vervuilende frackingmethode wordt gewonnen. Tijdens de zitting van de Bondsraad deed FDP-minister Buchholz dat af als onwaarschijnlijk (“Het meeste gas komt uit Noorwegen, Oman en Qatar”). Maar tegenstanders van de LNG-terminals wijzen erop dat Trumps administratie sinds kort spreekt over het Amerikaanse ‘vrijheidsgas’ [sic] dat aan de ‘Europese bondgenoten’ een werkelijke keuzevrijheid zal bieden, en dat vanuit een nieuwe LNG-installatie in Texas zal geëxporteerd worden. Hoe valt zoveel kiezersbedrog te verklaren zo korte tijd na een verkiezingscampagne die precies bestreed wat men nu goedkeurt? Het gaat in feite steeds om hetzelfde: de keuze voor een partij als instrument om welbepaalde maatschappelijke doelstellingen te bereiken, of de keuze voor het meebeheren van een staatsapparaat, wat vaak verkeerdelijk als ‘deelname aan de macht’ wordt voorgesteld. Er wordt inderdaad al lang gespeculeerd dat de CDU uit is op een coalitiewissel, zich wil ontdoen van de SPD en in zee gaan met Groenen en eventueel FDP. De verkiezingszege van de Grünen in mei is voor hen blijkbaar geen aanleiding om harder op tafel te kloppen bij de verdediging van het groene programma, maar om braaf hun inschikkelijkheid te bewijzen met the powers that be, in casu het exportdolle Atlantisch-trouwe Duits neoliberaal kapitalisme. Het kost hen waarschijnlijk het vertrouwen van een hoop kiezers en sociale bewegingen, maar levert misschien dat op van Angela Merkel &Co. Politiek is een kwestie van keuzes, nietwaar?    

15 augustus 2019 - In Brussel voert het comité Free.Assange.Belgium sinds verschillende maanden actie tegen de dreigende uitlevering van Wikileaks-oprichter Julian Assange  aan de Verenigde Staten. Het comité verspreidt daarbij het volgende pamflet (in het Frans, Nederlands en Engels):   WAAROM WE DE UITLEVERING VAN JULIAN ASSANGE AAN DE VERENIGDE STATEN MOETEN WEIGEREN Julian Assange is een journalist, en een van de oprichters van WikiLeaks, een platform dat allerlei aan het licht bracht, zoals oorlogsmisdaden begaan door de Verenigde Staten, spionagezaken, en andere duistere affaires van organisaties, overheden en bedrijven van wereldformaat. Noch de Amerikaanse regering, noch de agenten die onschuldige burgers gedood hebben werden veroordeeld. Maar omdat Julian Assange zijn werk als journalist deed, zit hij nu vast in een zwaar bewaakte gevangenis in Londen, en riskeert hij aan de Verenigde Staten te worden uitgeleverd. Daar kan hij levenslang opgesloten worden, of zelfs de doodstraf krijgen. Zijn uitlevering zou een ernstige bedreiging voor de persvrijheid betekenen en voor ons recht op informatie.

Bescherming voor klokkenluiders, journalisten en uitgevers !

Free Assange    Free Manning

Vrijheid van informatie !

  Het comité Free.Assange.Belgium voert wekelijks actie, aan ambassades (van Groot-Brittannië waar Assange momenteel gevangen zit, van Australië zijn geboorteland en van de Verenigde Staten) of op het Muntplein. De eerstvolgende rendez-vous zijn op maandag 19 en 26 augustus, 17-19u op het Brusselse Muntplein. Acties worden meegedeeld via een Facebookpagina. Het comité verzamelt ook handtekeningen voor een petitie tegen de uitlevering van Assange aan de VS. Er is een online-versie georganizeerd door DiEM25 (de pan-Europese beweging voor de democratisering van de EU opgericht door Yanis Varoufakis) en een papieren versie die u hieronder kunt downloaden. (Ingevulde formulieren kunnen teruggestuurd worden naar het adres vermeld onderaan de petitie.)   Klikken voor de online petitie Klikken voor papieren petitie (PDF)   Meer informatie over Assange, Wikileaks en 'klokkenluiders' vindt u o.a. op De Wereld Morgen, Wikipedia (EN en NL), wikileaks.org, defend.wikileaks.org,  couragefound.org , johnpilger.com, Whistleblowerprotection.eu.  

7 augustus 2019   Op 28 juni 2019 bereikte de EU een princiepsakkoord over een handelsverdrag met Mercosur. Mercosur ('Gemeenschappelijke Markt van het Zuiden') is een douane-unie tussen Brazilië, Argentinië, Uruguay, Paraguay en Bolivië en is de vierde grootste interne 'vrije' markt ter wereld. Geassocieerde landen zijn Bolivië, Chili, Colombia, Ecuador, Guyana, Peru en Suriname;  Nieuw Zeeland en Mexico hebben een observerend statuut. Tegen het afsluiten van het akkoord gingen al heel wat stemmen op. "Met de afsluiting van het akkoord geeft de EU legitimiteit aan het optreden van de extreem- rechtse Braziliaanse president Bolsonaro. In de plaats daarvan had de Europese Commissie de handelsbesprekingen moeten gebruiken als hefboom om mensenrechten en zorg voor het milieu af te dwingen.", schreef de Belgische ontwikkelingskoepel 11.11.11.  Maar zoals 11.11.11.  aantoont is de overeenkomst Mercosur-EU nog helemaal niet rond en heeft het verzetsfront ruim de kans om er tegenin te gaan.   [caption id="attachment_17454" align="aligncenter" width="620"] Foto CC BY-NC-ND 2.0, GUE/NGL[/caption]   Dat het verzet ook in Duitsland voorbereid wordt kan men aflezen uit een bericht in die tageszeitung  (Nederlandse vertaling Ander Europa). HET NIEUWE KOLONIALISME: Het vampierverdrag tussen EU en Mercosur stoppen! door Gerhard Dilger [efn_note]Gerhard Dilger leidt het bureau van de Rosa Luxemburg Stichting in Buenos Aires. [/efn_note] Blog op die tageszeitung, 7 juli 2019 "Deze deal zou een triomf zijn voor transnationale ondernemingen en hun winstlogica."   Het is geen toeval dat net nu een zogenaamd “historische vrijhandelsovereenkomst" tussen de Europese Unie en Mercosur aangekondigd wordt. De Europese regeringen, onder leiding van Angela Merkel, hebben de politieke zwakte van Argentinië en Brazilië genadeloos uitgebuit om de herkolonisatie van Zuid-Amerika te versnellen. Als de deal, die pas in grote lijnen bekend is door de ratificatiemarathon in de Europese parlementen geraakt zou dit voor de transnationale ondernemingen en hun winstlogica een ware triomf betekenen. Mensenrechten en de bescherming van het milieu zullen niet meer dan praat voor de vaak zijn. Sinds 1492 speelt Latijns-Amerika in de internationale arbeidsverdeling overwegend de rol van grondstoffenleverancier. Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay zullen na de emancipatiepogingen van de 20ste en de vroege 21ste eeuw naar verwachting opnieuw en mogelijk voor altijd op die rol worden vastgespijkerd. Van een geleidelijke reductie van de douanebarrières profiteren in Zuid-Amerika in het gunstigste geval de agrobusiness en de importsector. Kleine boeren, inheemse bevolking en arbeiders betalen de rekening met een verdere vernietiging van hun bestaansmiddelen en de uitholling van hun rechten. Maar bedrijven uit Europa kunnen jaarlijks vier miljard euro aan heffingen besparen en daardoor competitiever wordt, juicht de Europese Commissie. Zelfs het feit dat de automobielsector in Argentinië en Brazilië langzamer wordt geliberaliseerd dan andere is toe te schrijven aan de belangen van de Europese bedrijven, die eerst en vooral hun investeringen van de laatste jaren willen terugverdienen. De geplande liberalisering van de handel binnen de multinationals drukt lonen en leidt tot een daling van het aantal arbeidsplaatsen. In de toekomst zullen bijvoorbeeld goedkoper geproduceerde auto-onderdelen in plaats van lokaal te worden geproduceerd, de halve wereld rondreizen. Naast een vanuit ecologisch oogpunt onzinnige uitbreiding van de wereldhandel dringen de Europese neoliberalen ook aan op een strengere bescherming van patenten, die bijvoorbeeld het aanbod van betaalbare generieke geneesmiddelen aan de Zuid-Amerikanen kan uithollen. Ook in de dienstensector, bijvoorbeeld in de telecommunicatie- en IT-sector, zouden er "nieuwe business opportunities" worden gecreëerd. Bij overheidsaankopen, die vaak worden gebruikt om de binnenlandse producenten te versterken, zal nog meer rekening moeten worden gehouden met de Europese concurrentie. En hoewel investeerders hun belangen zo nodig voor arbitragetribunalen kunnen aanvechten, mogen er ook in de toekomst geen sancties komen voor de gedeelde verantwoordelijkheid voor milieudelicten of mensenrechtenschendingen. De ultra-rechtse Braziliaanse president Jair Bolsonaro en de Argentijnse voor zijn herverkiezing vechtende president-ondernemer Mauricio Macri smachten met alle middelen naar internationale erkenning. Het is pas deze constellatie die de door neoliberalen aan beide zijden van de Atlantische Oceaan voorbereide en bejubelde deal nu mogelijk maakt. Toch is de uitvoering ervan nog lang niet in kannen en kruiken. Waarom worden de details van de overeenkomst tussen de EU en de Mercosur (in werkelijkheid gaat het om een ontwerp) slechts in plakjes wereldkundig gemaakt? "Vampiercontracten" heeft de Attac-activiste Susan George de "vrijhandelsovereenkomsten" eens terecht genoemd. Immers zodra de details aan het licht komen, bestaat er een reële kans dat ze democratisch kunnen verhinderd worden. Het verzet komt van Zuid-Amerikaanse activisten, textielondernemers in Paraguay, vakbondsmensen in Uruguay of de peronistische kandidaat Alberto Fernández, die een goede kans maakt Macri te verslaan bij de Argentijnse presidentsverkiezingen van oktober. Vanuit hun perspectief is het neokoloniale karakter van de overeenkomst zonneklaar. Ook in Frankrijk rommelt het, omdat het gevaar voor de lokale landbouw van nog meer ingevoerde landbouwproducten uit monocultuur altijd al werd erkend. Waarom uitgerekend de extreemrechtse klimaatontkenner Bolsonaro, die het regenwoud in een recordtijd wil decimeren, een strategische partner voor een democratisch Europa moet zijn blijft het geheim van mevrouw Merkel en de heer Heiko Maas, de Duitse buitenlandminister. Duitse niet-gouvernementele en kerkelijke organisaties hebben hun talrijke tegenargumenten tegen de deal reeds lang op tafel gelegd. Helaas ontbreken de vakbonden nog steeds in deze alliantie. Maar het verzet is nog maar pas begonnen!  

door Herman Michiel 4 augustus 2019   [caption id="attachment_11968" align="alignleft" width="231"] Wolfgang Streeck[/caption] Op Ander Europa hebben we de Duitse socioloog Wolfgang Streeck al herhaald aan het woord gelaten, of aandacht besteed aan zijn analyses van de Europese Unie, het neoliberalisme en het kapitalisme in het algemeen [efn_note] Boekvoorstelling “Gekochte tijd” van Wolfgang Streeck (15 feb 2016), Interview met Wolfgang Streeck: politiek in het interregnum  (29 maart 2017), Wolfgang Streeck over Europese balans radicaal links (3 juni 2019), Vier redenen waarom Europees links heeft verloren (6 juni 2019), De EU: een gedoemd imperium (23 juli 2019) . [/efn_note]. Dat zouden we natuurlijk niet doen als we zijn werk niet relevant, verhelderend of inspirerend vonden. En hij is niet de eerste de beste: gewezen directeur van het Max-Planck-Institut für Gesellschaftsforschung , emeritus professor aan de universiteiten van Wisconsin–Madison en Keulen, auteur in toonaangevende magazines als New Left Review, London Review of Books, Jacobin... Dat hij bovendien vanuit een sociaaldemocratisch denkkader [efn_note] Wolfgang Streeck zat rond de eeuwwisseling in een adviesgroep voor SPD-bondskanselier Gerhard Schröder waarin Agenda 2010 werd voorbereid. Agenda 2010 is het hervormingsprogramma waarmee SPD en Grünen de arbeidsmarkt neoliberaliseerden, met Hartz IV en de beruchte minijobs als hoogtepunt. De reële impact van Streecks voorstellen hieromtrent is omstreden. Zie hierover bv. punt 5 van een interview met Streeck door A. Labrousse. [/efn_note] over de beheersbaarheid van het kapitalisme geëvolueerd is naar ideeën over How will capitalism end? toont aan dat zijn jarenlang onderzoek van de hedendaagse samenleving hem tot nieuwe, en mijn inziens betere inzichten bracht. In dit werk schrijft hij bijvoorbeeld zeer terecht: “Would it not be much more constructive to be less constructive – to cease looking for better varieties of capitalism and instead begin seriously to think about alternatives to it ?“ Ook over de ‘hervormbaarheid’ van de Europese Unie doorprikt hij in talrijke publicaties de naïeve voorstelling als zou een ‘progressieve meerderheid’ volstaan om van die EU een sociaal en democratisch project te maken. Bovendien heeft hij als ‘economisch socioloog’ ook heel wat te zeggen over (en tegen) de Europese eenheidsmunt, de euro.   Wolfgang Streeck en de vluchtelingenkwestie Wel was ik soms nogal verbaasd over de eenzijdige manier waarop hij het vanaf 2015 over de vluchtelingenkwestie had. Het minste wat men kan zeggen is dat Streeck dit vanuit een louter Duits en eurocentrisch standpunt bekijkt: Welke politieke motieven had Merkel voor haar Wir schaffen es  [efn_note]Eén ervan was volgens Streeck, een mening gedeeld door sommige andere commentatoren,  de voorbereiding van een coalitiewissel, zonder de SPD, met de Grünen. Zie bv. zijn artikel Europe under Merkel IV: Balance of Impotence. [/efn_note] ?  Hoe wijzigen een miljoen asielzoekers de bevolkingspyramide van Duitsland? Duitsland heeft dan wel een verouderende bevolking en kan een instroom van jong bloed misschien wel gebruiken, maar dat is niet overal in Europa het geval! Ik ontken niet dat dit allemaal legitieme vragen zijn die onderzoekers zich kunnen stellen, maar op geen enkel ogenblik bekijkt socioloog Streeck het vluchtelingenprobleem vanuit het standpunt van de vluchtelingen zelf. Men moet geen enkel moreel standpunt innemen om in te zien dat dit een eenzijdig, vertekend beeld geeft van een belangrijke actuele kwestie, wat des te verwonderlijker is wanneer dat beeld uitgaat van een onderzoeker die in globale termen als ‘kapitalisme’ of 'neoliberalisme' denkt. Nog verrassender is dat de radicale criticus van de Europese Unie er één van de meest dubieuze Europese reglementeringen – het Schengenakkoord –   bijhaalt om zijn verzet tegen de door hem verfoeide Willkommenskultur [efn_note]In een interview aan De Tijd (8 april 2016) stelt Streeck: “De Groenen zijn immers de kampioenen van dat afschuwelijk ding dat Willkommenskultur heet.” [/efn_note] kracht bij te zetten. In een boekbespreking voor de London Review of Books [efn_note]W. Streeck, “Scenario for a wonderful tomorrow”, London Review of Books vol. 38 nr. 7, 31 maart 2016 [/efn_note] zegt hij inderdaad: “De meer dan een miljoen vluchtelingen die in 2015 in Duitsland arriveerden, kwamen alle uit veilige derde landen. Volgens Duitse en Europese wetgeving moesten ze zich registreren in het land van aankomst in de Europese Unie, en dan wachten op de toewijzing van een wettelijke verblijfplaats in een lidstaat.” Eenzijdigheid is één ding, regelrechte stemmingmakerij tegen migranten is nog iets anders. En dat vinden we – helaas – ook bij Streeck. Op dit gebied is de lectuur van zijn artikel Between Charity and Justice: Remarks on the Social Construction of Immigration Policy in Rich Democracies [efn_note]Danish Centre for Welfare Studies, Working paper 2017- 5, 2017. [/efn_note] veelzeggend, zij het weinig verheffend. (Waar ik in wat volgt citeer uit deze tekst is het mijn eigen vertaling.) Streeck heeft het o.a. over de strategic capacity van de migranten: het zijn doorgaans niet de arme dutsen die de Willkommenskultur ervan maakt, maar geslepen opportunisten:

“Zestig tot tachtig procent van de asielzoekers in Duitsland beweren dat ze onderweg hun paspoort of andere documenten die hun identiteit kunnen bewijzen verloren hebben. Naar schatting was 30% van degenen die beweerden Syriërs te zijn van een andere nationaliteit. (...) Wie geen papieren heeft wordt immers niet gedeporteerd, ook al wordt de asielaanvraag afgewezen. (...) Bijna alle inkomenden hadden een mobiele telefoon en waren ervan op de hoogte dat de Duitse privacywetgeving, althans tot begin 2017, verbood dat de autoriteiten deze in beslag namen om er de inhoud van te bekijken.”

Toch wel merkwaardig dat een eminent socioloog zich dan niet afvraagt waardoor die plotse 'raid' op Duitsland dan veroorzaakt wordt. Die ‘strategic capacity’ was er zeker vroeger ook al, Streeck erkent trouwens dat het een vermogen is dat “most migrants share with human actors generally”. Maar wie geen rekening houdt met deze strategic capacity van de vluchtelingen stelt zich bloot aan een groot moreel risico [moral hazard], aldus Streeck:

“Misschien het meest dramatische voorbeeld van moreel risico voor wie geen rekening houdt met de strategische capaciteiten van de vluchtelingen zijn de publieke en private ‘reddingsmissies’ in de Middellandse Zee. Zoals Paul Collier [efn_note] Wie wil kennismaken met de gedachtenwereld van deze Oxford-professor kan ik een interview van maart 2019 aanbevelen. Over Corbyn zegt Collier bijvoorbeeld: “He's a Leninist. He wants to introduce socialism in Britain.“ Op de vraag hoe het kapitalisme van zijn kwalen kan genezen luidt Colliers remedie: “The first thing that's needed is for all the different groups in society to develop a sense of moral responsibility.” (HM)[/efn_note] en anderen hebben gesuggereerd zullen de mensensmokkelaars, naarmate meer schepen rondtoeren tussen de Afrikaanse kustlijn en Europa om vluchtelingen te redden voor verdrinking en hen meenemen naar Italië of Griekenland, zullen die smokkelaars meer boten sturen en ze nog voller stoppen met vluchtelingen die hopen Europa te bereiken, desnoods via een reddingsoperatie.”

Streeck spreekt in verband met positieve houdingen rond immigratie ook over “de nieuwe omarming door de linkerzijde van arbeidsmarktderegulering om moreel-humanitaire redenen”, wat haar in conflict brengt met “het traditionele vertrouwen van de linkerzijde in een democratische staat als politiek instrument van sociale rechtvaardigheid.” Opnieuw: er is niets tegen een bevraging naar de gevolgen van immigratie voor de arbeidsmarkt, maar spreken over ‘sociale rechtvaardigheid’ en zich beperken tot de burgers van de Westerse welvaartstaten is zelfs wetenschappelijk gezien niet te verantwoorden. Streeck roept niet alleen nefaste Europese wetgeving als Schengen in bij zijn pleidooi tegen immigratie naar de rich democracies, maar zelfs goede oude ondernemersoverwegingen van kosten-efficiëntie:

“Terwijl de Verenigde Naties op zo ‘n 1,2 miljard $ rekenen per miljoen vluchtelingen per jaar, geeft Duitsland voor hetzelfde 14 miljard € uit, ongeveer 14 keer meer. In het Duitse geval is daarbij niet ingecalculeerd de kost op lange termijn van opleiding, sociale begeleiding, werkloosheidsuitkeringen en dergelijke meer.“

Nog meer kostenvergelijkingen wanneer hij het heeft over de opvang van onbegeleide minderjarigen (- 18 jaar):

“Ze genieten speciale privileges wat betreft onderwijs en familiehereniging. Een gemiddelde umF (unbegleitete minderjährige Flüchtling) kost gemiddeld 63.000 € per jaar, wat meer dan vier keer zoveel is dan wat een gezin van vier aan sociale ondersteuning krijgt onder Hartz IV.”

Streeck foetert dus liever tegen de ‘excessieve’ uitgaven voor vreemde jongeren (die bovendien soms veinzen minder dan 18 te zijn, en dat helemaal niet zijn, stel je voor!) dan tegen de regelingen van Hartz IV, een dossier dat Streeck nochtans maar al te goed kent ... Hij maakt zich zelfs vrolijk over het opnemen van immigranten als een soort balsem voor onze versteende harten:

“Het verwelkomen van les misérables [in het Frans in de oorspronkelijke tekst] biedt een kans, in dit tijdperk van economisme en technocratie, om onvoorwaardelijk medelijden te tonen: een goed hart onder de harde bolster die we nodig hebben om te overleven in de neoliberale markt.”

Zijn ironie neemt vervolgens een andere wending, waar hij in pseudo-marxistische termen links verwijt zich van de klassentegenstelling te laten afleiden:

“Dat opent ook nieuwe breuklijnen die het klassenconflict van weleer doorbreken en ertoe leiden het te vervangen door een conflict tussen altruïsten en egoïsten, goed en kwaad, anti-regulerings links en pro-regulerings rechts.”

Nog duidelijker formuleert hij zijn ‘marxistische’ kritiek verderop als volgt:

“Samenvattend wat we tot nog toe zegden leidt massa-immigratie in rijke samenlevingen tot  een nieuwe positionering van de politieke krachten, met de heropstanding van een nationaal ‘Rechts’ dat de belangrijkste vijand wordt van een liberaal ‘Links’, een conflictlijn die dwars staat op het klassenconflict.”

Om te besluiten nog een Streeckse beschouwing (in voetnoot 12) over verzet tegen Alternative für Deutschland (AfD), de extreemrechtse racistische partij die van islamofobie haar handelsmerk maakte:

“Een andere Duitse specialiteit is dat de kerken en de stedelijke overheid van Keulen, en in feite iedereen gaande van de lokale pers tot de carnavalverenigingen en de lokale voetbalclub, mobiliseerden tegen de bijeenkomst in de stad van een nieuwe rechts-populistische partij, AfD. De burgers werden uitgenodigd ‘zich uit te spreken voor tolerantie, door publiek hun misnoegen te uiten over de toelating voor AfD om in hun stad bijeen te komen. (Nog niemand heeft tot nog toe beweerd dat AfD ongrondwettelijk zou zijn.)”

Opnieuw zien we hier hoe de systeemcriticus Streeck zich beroept op de ‘wettelijkheid’, veeleer dan zijn geoefende sociologische blik te richten op de politieke uitbuiting van vreemdelingenhaat. Deze paar citaten zullen wel volstaan om het probleem te schetsen wanneer een prominent figuur met veel gehoor in linkse middens zich in de migratiekwestie als verdediger opwerpt van rechtse, en zelfs extreemrechtse standpunten.   Eind slecht, al slecht? Loopt er een logische lijn van Streeck’s kritiek van de Europese Unie en de euro naar zijn huidige standpunten in verband met vluchtelingen en migratie? Het zou mij niet verbazen als sommige EU-ideologen die lijn willen trekken; is wie de EU niet lust immers geen bekrompen Kleinstaaterei-adept die beter zou emigreren naar de negentiende eeuw? Maar voor zo een standpunt zou er wel meer dan één deuk in de logica zitten. In zijn verzet tegen ‘massa-immigratie naar rijke democratieën’ beroept Streeck zich, zoals we zagen, immers meer dan eens op de Europese wetgeving zelf; en als Frontex afstevent op 10.000 grensbewakers om het fort te verdedigen bevinden de EU-ideologen en Streeck zich veeleer in hetzelfde dan in tegengestelde kampen. Streeck moet zijn kritiek van de EU in vroeger werk eerder tussen haakjes plaatsen dan het in te roepen wanneer hij het over immigratie heeft. Ik betwijfel ook sterk dat de tekst waaruit bovenstaande citaten komen (en gelijkaardige geschriften van de auteur) als een wetenschappelijk sociologisch werkstuk kan beschouwd worden. De mankementen springen in het oog: de eenzijdige kijk vanuit een ‘rijke democratie’, het uitvergroten van individuele gevallen (zie bv. voetnoot 41), dubieuze ‘academische’ beschouwingen [efn_note] Zo is voetnoot 10 gewijd aan de Griekse wortels van het woord xenofobie, met als les dat “‘schrik voor vreemdelingen’ zelfs rationeel kan zijn bij wijze van voorzorgsmaatregel”. [/efn_note], en heel wat humeurige oprispingen die hopelijk in een academisch tijdschrift geen plaats zouden vinden. Wat mij betreft invalideren Streeck’s anti-migrantengeschriften niet alles wat hij daarvoor aan kritische studies geproduceerd heeft. Een dergelijk oordeel zou inhouden dat een auteur of onderzoeker het ofwel altijd en in alles bij het rechte eind heeft, ofwel voor niets deugt. We moeten er ons veeleer van bewust blijven dat we ook kritische auteurs kritisch moeten blijven beoordelen, hoe veeleisend deze opgave ook is. [caption id="attachment_17438" align="alignleft" width="231"] Jerome Roos[/caption] Ik zou het bij deze conclusie kunnen laten. Maar er zijn mensen die over de merkwaardige tweespalt in Streeck’s werk dieper nagedacht hebben. Jerome Roos [efn_note] J. Roos werd geboren in Utrecht in 1985. Hij studeerde politieke wetenschappen, geschiedenis en sociologie in Utrecht, Bologna, Parijs en politieke economie aan de London School of Economics waar hij nu doceert. Hij was actief in het verzet tegen het soberheidsbeleid in Griekenland, Italië en Spanje. Hij is oprichter van ROAR, “an online magazine of the radical imagination, providing grassroots perspectives from the front-lines of the global struggle for real democracy". [/efn_note] is zo iemand. Hij wijdde een uitgebreid essay aan The intellectual trajectory of Wolfgang Streeck [efn_note] J. Roos, From the Demise of Social Democracy to the ‘End of Capitalism’: The Intellectual Trajectory of Wolfgang Streeck , verschenen in Historical Materialism, 27:2 (juli 2019) en online beschikbaar op de blog van de auteur. Met dank aan Koen Meul die me op deze tekst wees.[/efn_note]; de opgave die Roos zich stelde was “een manier te vinden om de twee schijnbaar aparte aspecten van Streeck’s werk met elkaar te verbinden, met andere woorden aan te tonen hoe zijn sterk pleidooi in recent werk voor het versterken van de nationale grenzen en voor immigratiecontrole een logisch gevolg is van een aantal van de meer langdurige theoretische veronderstellingen die ten grondslag liggen aan zijn werk rond politieke economie.” Ik zal de uitgebreide analyse van Roos hier niet proberen kort samen te vatten. Het gaat in ieder geval over meer dan de vluchtelingenproblematiek alleen. Zo komen ook aan bod: Streeck’s evolutie van sociaaldemocraat tot ‘aarzelende radicaal’, de rol die hij toekent aan de arbeidersbeweging in het stabiliseren van het inherent instabiel systeem dat kapitalisme is, zijn relatieve onbekendheid met marxistische theorieën over de kapitalistische crisis, een geografische horizon die beperkt is tot de OESO-landen, dus met uitsluiting van China, de weinige aandacht voor de ecologische en klimatologische problematiek, en wat Roos als de belangrijkste lacune beschouwt: de quasi-afwezigheid van sociale bewegingen en politieke oppositie in zijn analyses. Wie geïnspireerd werd door de lectuur van Streeck zal dat ook wel zijn door die van Roos. Wat nu Streecks houding tegenover de migratiekwestie betreft ziet Roos de volgende problemen. Internationale arbeidsmobiliteit wordt te eenzijdig vanuit het standpunt van de kapitalist gezien; migratie kan voor de migrant ook een ontsnapping zijn uit tirannie en verdrukking, ook die door het kapitaal. En als Streeck het heeft over de ‘strategic capacity’ van de migranten is het alleen om Westerse immigratieambtenaren te misleiden en misbruik te maken van de welvaartstaat. Voorts beschouwt Streeck migranten nooit als leden van de werkende klasse; die klasse wordt in enge nationale termen gezien met een scherp onderscheid tussen de belangen van de ‘inlandse’ werkers en die van migranten en vluchtelingen. Roos verwijst ook (noot 112) naar studies in Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten die in de aanwezigheid van migranten miljardenopbrengsten voor de schatkist zien, in tegenstelling dus met vaak geopperde beweringen, die van Streeck incluis. Nog een andere claim van Streeck, nl. dat door massa-migratie het terrorisme in de statenloze samenlevingen van de periferie geëxporteerd wordt naar onze metropolen “door een nieuwe klasse van ‘primitieve rebellen’ die geen enkele visie hebben van een praktisch haalbare progressieve toekomst” wordt niet door de feiten gestaafd. “De echte ironie is”, aldus Roos, “dat Streeck’s eigen analyse zoals uiteengezet in How will Capitalism end? precies  getekend is door een dergelijk gebrek aan visie van een praktisch haalbare progressieve toekomst. Dat brengt hem ertoe zich te voegen bij de groeiende groep gedesillusioneerde sociaaldemocraten die, als antwoord op de neoliberale druk op wat overblijft van de Europese welvaartstaat, reageren door streng de wacht op te trekken bij de restanten ervan om ze te beschermen tegen de claims daarop van migrante arbeiders en hun families. Een dergelijke evolutie brengt mee dat Streeck’s visie op migratie-en vluchtelingenbeleid soms gevaarlijk dicht in de buurt komt van het welvaartschauvinisme van nationalistisch rechts.”  

2 augustus 2019 - Europa kent een woningcrisis:

• Europese wetten belemmeren steden en gemeenten wanneer zij willen investeren in betaalbare huisvesting. Sinds de financiële en economische crisis van 2008/2009 zijn de publieke investeringen in betaalbare en sociale huisvesting gedaald met 50 procent.
• Er is een dramatisch tekort aan betaalbare woonruimte in Europese steden. Huisvesting is voor veel mensen veel te duur Er blijft steeds minder geld over om van te leven.
• Veel mensen worden vanwege de hoge woonlasten gedwongen om de stad te verlaten. Zij moeten vervolgens elke dag lange afstanden afleggen naar het werk of de studie.
• Kortetermijnverhuur aan toeristen via digitale platforms beperkt de woonruimte voor de plaatselijke bevolking in veel steden dramatisch.

Daarom lanceren een hele reeks organisaties, verenigd in het Housing for all netwerk,  (huurdersorganisaties, vakbonden, sociale en kerkelijke organisaties, mensenrechtenorganisaties, belangenverenigingen van studenten en gepensioneerden...) een petitie gericht aan de Europese Commissie (een zgn. 'burgerinitiatief') waarin geëist wordt dat ze betere juridische en financiële randvoorwaarden opstelt om betaalbare huisvesting voor alle mensen in Europa mogelijk te maken. Dit omvat:

• het vergemakkelijken van de toegang voor iedereen tot betaalbare en sociale woningen,
• het niet toepassen van de criteria van Maastricht op publieke investeringen in betaalbare woningen,
• betere toegang tot EU-financiering voor ontwikkelaars van non-profit- en duurzame huisvestingsprojecten,
• sociale en concurrerende regels voor kortetermijnverhuur en
• statistische registratie van huisvestingsbehoeften in Europa.

    Meer informatie op de website van de initiatiefnemers    

door Bart Linssen (*) 31 juli 2019   Eerlijk en effectief energiebeleid stuit op verzet van rechtse partijen. Terwijl zo’n beleid een belangrijk onderdeel is van de oplossing van de twee grootste problemen van deze tijd: de grote economische ongelijkheid en de dreiging van klimaatverandering. Nederlands energiebeleid herken je aan twee zaken: het mag niet te duur zijn en is onschadelijk voor de belangen van bedrijven. Want 1.000 miljard uitgeven met als enige resultaat 0,00007 graden daling is waanzin, klinkt het in Den Haag. En wie bedrijven belast, jaagt ze de grens over, wordt er beweerd. Daarom betaalt de zware industrie 20 keer minder voor stroom dan consumenten: 0,057 cent per kWh, tegenover 10 cent. De grote vervuilers betalen zo’n 50 tot 150 miljoen euro aan klimaatbelastingen, maar krijgen daar ongeveer 1.000 miljoen aan klimaatsubsidies voor terug. Alleen al Tata Steel ontving de afgelopen tien jaar ruim een miljard euro aan gratis uitstootrechten. En dus wordt slechts een fractie van de door Forum voor Democratie veronderstelde 1.000 miljard euro aan investeringen daadwerkelijk overwogen, laat staan uitgegeven. Zo stellen de zogenaamde ‘klimaattafels’ voor om niet meer dan 20,4 miljard uit te geven aan het verduurzamen van 1,5 miljoen woningen. Een heel andere rekensom dan de 230 miljard die Forum toebedeelt aan het verduurzamen van 7,5 miljoen woningen. Kortom: in werkelijkheid zal er elf keer minder uitgegeven worden voor 5 keer minder woningen. Dat is doodzonde, want met 230 miljard zou elke Nederlandse woning voor ongeveer 27.000 euro verbouwd kunnen worden. Dan gaat het energieverbruik (en dus de energierekening) flink omlaag. Je hebt dus lagere lasten, meer werk én een beter huis. Daar wordt het leven van heel veel mensen gewoon beter van. En ja, daar helpen we het klimaat ook flink mee vooruit. Zo’n publieke investering van 230 miljard betekent het herverdelen van een flinke brok van onze welvaart. En dat is nodig ook, als je je bedenkt dat nu al meer dan zeshonderdduizend huishoudens te maken hebben met energie-armoede. Zij betalen meer dan 10 procent van hun inkomen aan de energierekening. Zonder een ambitieuze koerswijziging wordt deze groep groter, loopt hun rekening verder op, en raken zij verder achter in de verduurzaming. De duurzaamheidskloof volgt daarmee de ongelijkheidskloof. Energiebesparing is niet alleen goed voor de portemonnee, maar ook de effectiefste manier om klimaatverandering tegen te gaan. Minder stroomgebruik betekent immers minder uitstoot. De rest van de winst is te halen bij de energieopwekking. Ook hier ontbreekt elk spoor van een ambitieuze koerswijziging. Sterker nog, het overladen van de industrie met subsidies op vervuilende activiteiten heeft ertoe bijgedragen dat Nederland van alle Europese landen het slechtst scoort wat betreft duurzame energie. Het doel van 14 procent duurzaam opgewekte energie in 2020 wordt niet gehaald, voor de iets langere termijn gaat het erom spannen. En daarmee wordt duidelijk dat het streven om in 2050 een geheel duurzame energievoorziening te hebben, op deze manier niet gehaald gaat worden. Gezien de bedroevende prestaties die Nederland tot nu toe heeft laten zien, moet deze deadline minstens een decennium naar voren worden gehaald. Bovendien is er amper aandacht voor de mensen die hun werk verliezen door de verduurzaming van de stroomvoorziening. Vakbonden vragen hier al jaren aandacht voor. Zij verwachten dat alleen al het sluiten van de kolencentrales bijna drieduizend mensen hun baan gaat kosten. Of de 22 miljoen die het kabinet nu uittrekt voor de werkers aan de Hemwegcentrale in Amsterdam deze mensen aan nieuw werk gaat helpen, moet nog maar blijken. De voortekenen voor de Nederlandse energietransitie zijn slecht nu Eneco, de enige groene energieleverancier die nog in publieke handen is, binnenkort wordt verpatst. Dat moet je de liberalen nageven: zij grijpen de klimaatcrisis aan om de eigen agenda van marktwerking en kortetermijnwinst verder naar voren te duwen. Daarmee tonen ze wederom aan elke crisis in hun voordeel te kunnen gebruiken. Hét alternatief, een socialistisch klimaatplan, moet een vergelijkbare strategie hanteren door tegelijkertijd klimaatverandering én economische ongelijkheid te bestrijden. Daar zijn, naast het streven naar een rechtvaardige maatschappij, twee belangrijke argumenten voor. Ten eerste blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat alleen beleid dat economische ongelijkheid tegengaat klimaatdoelen kan halen. Klimaatbeleid is dus noodzakelijk sociaal beleid. Ten tweede is de koppeling tussen het bestrijden van economische ongelijkheid en klimaatverandering noodzakelijk, omdat dit op massale steun kan rekenen. Juist op betaalbaarheid haken veel mensen die moeilijk kunnen rondkomen af. Socialisten moeten klimaatbeleid dan ook gebruiken om ervoor te zorgen dat het leven van zoveel mogelijk mensen erop vooruitgaat. [spacer] Hoe moet het dan? Vijf denkrichtingen voor een socialistisch klimaatplan

• Maak van energieopwekking weer een overheidstaak.

Dat is onze watervoorziening immers ook. Deze maat­regel maakt massale overheidsinvesteringen in groene opwekking van energie mogelijk, zonder dat er al te veel op de belangen van marktpartijen hoeft te worden gelet. Hiermee wordt het algemeen belang weer verheven boven het particuliere belang van investeerders.

• Investeer miljarden in groene energie en verduurzaming

De mythe dat alleen de markt kapitaal correct kan aanwenden is niet meer geloofwaardig. De overheid moet het voortouw nemen om klimaatverandering te bestrijden. Dat levert uiteindelijk ook geld op.

• Experimenteer met lokale eigendomsvormen

Dat energievoorziening weer een overheidstaak wordt wil allerminst zeggen dat de zonnepanelen op jouw dak worden genationaliseerd. Juist lokaal eigendom van de energievoorziening vergroot het draagvlak dat nodig is om bijvoorbeeld een windmolenpark, daken vol zonne­panelen, of een warmtenet aan te leggen. Waar mogelijk worden omwonenden volledig eigenaar.

• Belast vervuilers, verklein ongelijkheid

Door ongewenste activiteiten te belasten en de opbrengsten te herverdelen, slaan we twee vliegen in één klap. Een goed voorbeeld is de CO2-heffing in Canada, waar 90 procent van de opbrengst via regionale overheden terugkomt bij huishoudens, zodat die gecompenseerd worden voor eventuele prijsstijgingen die de heffing veroorzaakt.

• Voer een ongelijkheidstoets in voor klimaatbeleid

Elke klimaatmaatregel moet ongelijkheid niet vergroten, maar waar mogelijk juist verkleinen. (*) Bart Linssen is onderzoeker bij het wetenschappelijk bureau van de Nederlandse SP. Dit artikel verscheen (onder een Creative Commons 3.0 licentie) in het juli-nummer van Spanning, het informatie- en opinieblad van het Wetenschappelijk Bureau van de SP. Met dank voor de overname.