Ander Europa

door Gerrit Zeilemaker 25 oktober 2020   Al zo’n negen maanden is de wereld in de greep van corona. Meningen over de maatregelen ter bestrijding van de tot pandemie verklaarde covid-19 buitelen over elkaar. Daar wil ik nu niet op ingaan. Wel wordt ons duidelijk gemaakt dat de maatregelen afgestemd zijn op de capaciteit van de gezondheidszorg. De afgelopen decennia is deze zorg echter voortdurend uitgebeend en kapotbezuinigd. Dit heeft plaatsgevonden in de hele EU met voortdurende aansporing uit de Europese Commissie om nog meer “structurele’ maatregelen te nemen [efn_note] Europese gezondheidszorg kapotbespaard door neoliberaal beleid [/efn_note]. Zo zijn in Nederland de afgelopen vijf jaar 900 intensive care bedden wegbezuinigd en vanaf 2006 is het totale aantal ziekenhuisbedden met tienduizend gedaald, [efn_note] Zie Ewald Engelen, Flagellanten[/efn_note] terwijl de bevolking met circa een miljoen is toegenomen.  De gezondheidszorg is ‘lean and mean’ gemaakt, alsof het om een autofabriek gaat, zoals Ewald Engelen snedig opmerkt. Tijdens de vorige economische crisis verloren in Nederland tienduizenden  zorgverleners hun baan, lonen stegen nauwelijks en de werkdruk nam toe. Verzorgingstehuizen voor ouderen werden gesloten, geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en jeugdzorg uitgekleed. Complete ziekenhuizen zijn gesloten en nog meer ziekenhuissluitingen staan ons te wachten. Ondertussen gingen ziektekostenpremies en eigen risico omhoog en heeft Nederland de op twee na duurste gezondheidszorg van Europa en zelfs de allerduurste als we de uitgaven uitdrukken in percentage van het nationaal inkomen. Sinds de millenniumwisseling zijn de zorguitgaven in Nederland nog sterker dan in andere West-Europese landen gestegen. Marktwerking in de zorg heeft in ieder geval niet voor lagere kosten gezorgd zoals voorstanders van meer concurrentie steevast beweren. Terwijl de kosten van de gezondheidszorg sterk stegen, daalden de uitgaven aan preventie binnen de totale gezondheidsuitgaven zelfs sterk [efn_note] Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, Wat levert de duurste gezondheidszorg van Europa ons op?[/efn_note]. Het gezegde ‘voorkomen is beter dan genezen’ gaat blijkbaar voor de Nederlandse gezondheidszorg niet op. Het behandelen en verstrekken van medicijnen als mensen al ziek zijn gaat het systeem beter af. Het voorkomen van een ongezonde levenswijze, slechte eetgewoontes, bestrijden van junkfood, enz. vindt niet plaats. Het bevorderen van het gebruik van vitaminen en nutriënten om het immuunsysteem te versterken wordt niet gestimuleerd en ook niet financieel vergoed of gesubsidieerd.   Noodwet en Big Pharma als oplossingen Dezelfde politici die onze gezondheidszorg in deze neoliberale uitputtingsslag geworpen hebben, zijn de politici die ons door de corona-crisis moeten leiden. Mij lijkt dan een gepast wantrouwen op zijn plaats. Dat wantrouwen blijkt terecht. Zo werd een noodwet voorgesteld die weliswaar wat afgezwakt is, maar waarin een uitzonderingsclausule voor noodsituaties de mogelijkheid biedt om bij maatregelen de toestemming vooraf van het Parlement over te slaan. Minister van Volksgezondheid De Jonge heeft eerder al gezegd niet te schromen om dit te doen. In ieder geval was dit onder andere voor de Partij van de Dieren en de SP, nadat hun moties weggestemd waren, aanleiding om tegen de wet te stemmen. De suggestie dat het Parlement en de democratie de bestrijding van het virus in de weg zou staan was hun teveel. Ook vertonen politici een bijzondere voorkeur om de farmaceutische industrie een centrale plaats in de bestrijding van corona te geven. Het begint met de verklaring dat het virus alleen te overwinnen is door een ‘reddend’ vaccin, dat als de  ‘veiligste en meest waarschijnlijk duurzame oplossing’ voor corona wordt gezien.   Big Pharma wordt compleet in de watten gelegd Op 27 augustus maakte de Europese Commissie bekend dat ze een contract met het Brits-Zweedse farmaceutische bedrijf AstraZeneca had getekend. De Commissie heeft namens de EU-lidstaten 300 miljoen doses van het AstraZeneca-vaccin gekocht, met een optie voor nog eens 100 miljoen doses. Het contract is mogelijk gemaakt met hulp van Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland, de landen van de "Inclusive Vaccine Alliance". De Europese Commissie baseert de beslissing om het door AstraZeneca voorgestelde vaccin te ondersteunen naar eigen zeggen op een degelijke wetenschappelijke benadering, de gebruikte technologie, snelheid van levering op schaal, kosten, risicodeling, aansprakelijkheid en een productiecapaciteit in staat om onder meer de hele EU te voorzien. De Commissie heeft hiervoor sinds 4 mei 2020 bijna € 16 miljard opgehaald. De ontwikkeling van het vaccin vindt plaats met een ongewone snelheid. De ontwikkeling van een succesvol vaccin moet in 12 tot 18 maanden plaatsvinden in plaats van bij normale procedure meer dan 10 jaar. Een deel van de aanloopkosten worden door de EU gefinancierd in ruil voor het recht een bepaald aantal vaccindoses te kopen tegen een bepaalde prijs. Het gaat hier dan om “investeringen in de productiecapaciteit" en "de beschikbaarheid van de grondstoffen moet worden gewaarborgd, zodat de productie kan beginnen zodra deze klinische proeven zijn voltooid, of zelfs eerder.” Want “De noodzaak om snel resultaten te boeken, de hoge aanloopkosten en het hoge percentage mislukkingen (sic!) maken dat de beslissing om te investeren in een COVID-19-vaccin een hoog risico met zich meebrengt voor vaccinontwikkelaars.” Het is volgens de Commissie “een verzekeringspolis die een deel van de risico’s van de industrie naar de overheid overhevelt in ruil voor de waarborg dat de lidstaten billijke en betaalbare toegang tot een vaccin krijgen.” Dat het hoge percentage ‘mislukkingen’ bij vaccins ook een risico voor de gebruiker kan betekenen wordt nauwelijks overwogen.   Big Pharma grootste profiteur pandemie gemaakt Maar daarmee is het lekkers voor de farmaceutische industrie nog niet op. Daarnaast wil de Commissie bepaalde wettelijke vereisten voor de milieurisicobeoordeling van COVID-19-vaccins, die geheel of gedeeltelijk bestaan uit genetisch gemodificeerde organismen, aanpassen om het proces niet te vertragen. Er is namelijk in het ‘flexibele’ regelgevingssysteem voorzien in ‘voorwaardelijke’ vergunningen. Dit betekent dat de initiële vergunning gebaseerd is op minder uitgebreide gegevens die achteraf vervolledigd moeten worden. Deze producten kunnen namelijk onder de definitie van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) vallen. De Commissie stelt voor om tijdelijk af te wijken van  sommige bepalingen voor de handelingen die nodig zijn voor de fase van de klinische proeven en voor het gebruik in schrijnende gevallen of in noodgevallen in verband met COVID-19. [efn_note] Al in 2007 stelde de Commissie voor om nieuwe medicijnen sneller op de markt te brengen, zodat ze eerder rendement op de investering opleveren. Daarvoor zou de voorwaardelijke goedkeuring van medicijnen tot norm verheven moeten worden en niet langer de uitzondering zijn (namelijk wanneer er sprake is van een urgente therapeutische noodzaak). [/efn_note] En tenslotte bepalen de ‘geavanceerde aankoopovereenkomsten’ om de hoge risico's die fabrikanten nemen te compenseren en dat de lidstaten de fabrikant schadeloos stellen voor aansprakelijkheden die onder bepaalde voorwaarden zijn aangegaan. [efn_note] Europese Commissie, EU-strategie voor COVID-19-vaccins en Coronavirus: the Commission signs first contract with AstraZeneca [/efn_note] De maatregelen van de Europese Commissie zijn buiten alle proporties. Waar bij corona voortdurend geschermd wordt met het ‘voorzorgsbeginsel’, wordt dit beginsel volledig losgelaten als het om het ‘reddende’ vaccin gaat dat als de  ‘veiligste en meest waarschijnlijke duurzame oplossing’ voor corona wordt gezien. De farmaceutische industrie is nu reeds de grote profiteur van de door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)  uitgeroepen pandemie. Zij profiteert van:

• een gegarandeerde omzet aan vaccins waarvan de ‘billijke en betaalbare’ prijs nog moet worden vastgesteld;
• snelle goedkeuringsprocedures en afwijking van bepalingen en vermelden gegevens;
• bijdrage in investeringen en aanschaf grondstoffen;
• en vrijwaring van aansprakelijkheid bij vaccinschade.

  De Europese Commissie kiest criminele farmaceutische bedrijven En uitgerekend valt de keuze van de Europese Commissie op AstraZeneca die al zo’n 19 rechtszaken en veroordelingen achter de rug heeft. Vier daarvan met betrekking tot productveiligheid! En de Commissie zelf beschuldigde Astra Zeneca van het misbruik van patentregels waarvoor ze het bedrijf een boete oplegde van 60 miljoen euro, wat in 2012 werd bevestigd door het Europese Hof van Justitie.  Een andere kandidaat Johnson and Johnson stond onder verscherpt toezicht wegens het betalen van smeergeld aan artsen, en kreeg een boete wegens bijdragen aan de opiatencrisis in de VS. Het bedrijf moest zich ook verantwoorden voor corruptie in drie Europese landen en het betalen van smeergeld aan artsen in Griekenland, Polen en Roemenië. Johnson and Johnson kreeg in 2019 nog een boete van US$ 8 miljard vanwege ongeoorloofd promoten van het antipsychoticum Risperdal. Het middel kon leiden tot overlijden, beroertes, toevallen, gewichtstoename en diabetes. Meer dan een kwart van de gebruikers waren kinderen en adolescenten. [efn_note]  Zie Wikipedia en  en Peter C. Gotzsche, Moordende medicijnen, Lemniscaat, 2017. [/efn_note] Nog twee kandidaten die voor de ontwikkeling van een coronavirus een samenwerking zijn aangegaan zijn Sanofi en GlaxoSmithKline (GSK). Het Franse Sanofi wist dat er werd gefraudeerd tijdens een onderzoek naar een antibioticum Ketek en vermeldde niet op de bijsluiter dat het middel leverschade kon opleveren. Pas na 23 gevallen van ernstige leverschade en drie doden werd er ingegrepen. Bij een geneesmiddel tegen overgewicht waren schadelijke bijwerkingen als zware depressie en risico op zelfmoord ernstiger en traden vaker op dan Sanofi in zijn klinisch onderzoek had laten zien. En bij GSK eenzelfde litanie van fraude, misleidende informatie over werking en bijwerkingen van medicijnen, omkoping van artsen, blokkeren van goedkopere generieke medicijnen, betalen van smeergeld, aanpassen van onderzoeksresultaten en het wegmoffelen van nadelige onderzoeksresultaten, op de markt brengen van verslavende, zelfmoord veroorzakende medicijnen (ook voor kinderen), bedreigingen en intimidatie van critici. [efn_note] Peter C. Gotzsche, Moordende medicijnen, Lemniscaat, 2017. [/efn_note]   Gratis vaccin voor iedereen? Onlangs is een petitie #Right2Cure gestart waarin Europese linkse partijen een gratis vaccin voor iedereen opeisen. Zij wijzen op het gevaar dat patenten ontwikkeld met overheidsgeld bezit van de farmaceutische industrie worden die daar dikke winsten mee maken en beslissen over prijs en aanbod. [efn_note]EUROPESE OPROEP VOOR GRATIS VACCIN TEGEN COVID-19 [/efn_note] Dat laatste is zeer terecht. Maar dat gratis vaccin, daar zou ik maar even mee wachten tot blijkt dat het nodig is, tot blijkt dat het veilig is en de toediening vrijwillig is. Gezien het misdadige gedrag van de farmaceutische industrie lijkt mij dat heel verstandig! Voorzichtigheid is meer dan geboden. Anders kan de gelijkheid wel eens de gelijkheid van een begraafplaats worden!  

22 oktober 2020 - Op 1 oktober stuurden 29 ngo’s, waaronder verschillende afdelingen van Attac, de vakbondskoepel EPSU en Caritas France, een open brief naar de Europese Commissie met de dringende vraag eindelijk iets te doen aan het ‘draaideurenschandaal’ (‘revolving doors’). Daaronder wordt verstaan dat hooggeplaatste Europese ambtenaren overstappen naar de private sector om er met al hun kennis en inside information de belangen van privéfirma's te gaan behartigen. De Europese Commissie hanteert daarbij zogezegd ‘strikte regels’, maar die beletten niet dat de lobbyingschandalen zich opstapelen; slechts in 0,62% van de gevallen wordt de overstap niet toegestaan. Een van de meest bekende gevallen is dat van de voormalige voorzitter van de Commissie, Manuel Barroso, die in dienst ging van Goldman Sachs, de investeringsbank die nota bene de Griekse regering hielp bij het vervalsen van de overheidsfinanciën om toe te kunnen treden tot de euro. Maar er zijn veel Barroso’s! Ex- commissaris Neelie Kroes stelde zich ten dienste van Uber, Karel De Gucht bood zijn diensten aan bij ArcelorMittal, Proximus, CVC Capital Partners; Günther Oettinger zette zijn eigen consultancybureau op, enzovoort en zo verder. De open brief van de 29 ngo’s heeft het over een nieuw zwaarwichtig geval, namelijk dat van Adam Farkas, gewezen directeur van de European Banking Authority EBA. De EBA moet toezicht houden op de banksector, maar meneer Farkas stapte over naar de AFME (Association for Financial Markets in Europe), een van de grote lobbygroepen van de banksector zelf. Wie meer wil weten over deze schandalenrubriek kan terecht bij Corporate Europe Observatory (CEO), bij verre de beste onderzoeksgroep over lobbying in de Europese Unie. In From Facebook friends to lobby consultants (22 oktober 2020) documenteren ze niet alleen uitgebreid het geval Farkas, maar ook dat van Aura Salla die vanuit de Commissie overstapte naar de lobbydiensten van Facebook, Reinald Krüger die met zijn 10 jaar Commissieervaring naar de telecomgroep Vodafone, de gewezen ambassadeur van de Europese Unie Gerhard Sabathil die overstapte naar de eerder schimmige lobbyfirma EUTOP die haar diensten aanbiedt aan buitenlandse regeringen. (hm)    

Door Herman Michiel 20 oktober 2020   Als we een epidemie met een overstroming zouden vergelijken, zouden we moeten zeggen dat de Europese Unie pas nattigheid voelde als het water tot aan de knieën stond. China lichtte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vanaf 31 december 2019 in over een longaandoening van onbekende oorsprong, en in januari 2020 was de wereld getuige van het in quarantaine gaan van een reeks grote Chinese steden. De eerste besmetting in Europa werd vastgesteld op 24 januari (Frankrijk), de WHO stuurde een wereldwijde waarschuwing uit op 30 januari en in februari werd het duidelijk dat er een groot probleem ontstond in Noord-Italië. Toch duurde het nog tot 17 maart alvorens de Europese Commissie een adviespanel voor Covid-19 oprichtte. “How Europe failed the coronavirus test”, titelde Politico begin april, maar ook voorzitter von der Leyen moest toegeven dat haar Commissie niet adequaat gereageerd had.   Verzachtende omstandigheden? Wat kan de Europese Commissie, als uitvoerend orgaan van de Unie, inbrengen als verontschuldiging? Toch niet dat niemand het dreigend gevaar kon voorzien. Zoals gezegd kwam er een SOS van de Wereldgezondheidsorganisatie op 30 januari. De wereldleiders werden er diezelfde maand over gebriefd op hun onderonsje op het Wereld Economisch Forum in Davos. Maar zelfs al voor de epidemie uitbrak in Wuhan was er een expertenrapport dat waarschuwde voor een zeer dodelijke pandemie uitgaande van een ziekteverwekker in het ademhalingssysteem. Een tweede argument pro domo dat de Commissie zou kunnen inroepen is dat gezondheidszorg hoofdzakelijk een bevoegdheid is van de lidstaten. Het is een zgn. gedeelde bevoegdheid, en wetend dat de lidstaten gemiddeld 7,8% van het BBP (2015) besteden aan de gezondheidszorg terwijl het budget van de EU maar 1% van het BBP bedraagt kan men vanuit Brussel geen wonderen verwachten. Het is natuurlijk tekenend voor de Europese constructie dat de Commissie wel volledig bevoegd verklaard werd voor bv. het onderhandelen van vrijhandelsakkoorden of het be/ver-oordelen van nationale begrotingen, maar dat ‘harmonisatie’ op het gebied van gezondheidszorg, sociale zekerheid of vennootschapsbelasting uitdrukkelijk door de verdragen verworpen worden. Desalniettemin houdt de gedeelde bevoegdheid op het gebied van de gezondheidszorg in dat de Commissie specifieke opdrachten heeft die, indien ze opgevolgd waren, een heel andere wending aan de Covid-19 pandemie hadden kunnen geven. Zo was één van de doelstellingen van het Derde Gezondheidsprogramma (2014-2020): “EU-burgers tegen ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen beschermen”; voor dit programma had de commissie 450 miljoen euro ter beschikking… Maar terwijl de Commissie de beperkte bevoegdheid die ze heeft in de gezondheidszorg niet, of toch niet naar behoren uitoefende, nam ze wel heel wat initiatieven waar ze geen bevoegdheid heeft, namelijk in het uitkleden en beknotten van nationale gezondheidssystemen. Op 18 december 2019, wanneer dus nog nergens sprake was van corona, gaf EPSU - de Europese vakbondsfederatie voor de openbare dienst - een verklaring uit onder de veelzeggende titel: “Europe’s public health systems: death by a thousand cuts”. Men zou bijna geneigd zijn de tekst visionair te noemen in het licht van wat enkele weken later zou uitbarsten, maar de uitleg is veel eenvoudiger: als vakbondskoepel weet EPSU, in tegenstelling tot de Commissiebureaucratie, wat er in de ziekenhuizen  gaande is:

“Na een decennium bezuinigingsbeleid bereiken de openbare gezondheidssystemen nu een breekpunt, en gezondheidswerkers kunnen niet langer de last dragen van te weinig loon, te weinig personeel en te weinig materiaal. (…) De financiële crisis van 2008 leidde tot verminderde uitgaven in de openbare diensten. Vooral de gezondheidssystemen werden het doelwit van bezuinigingen omwille van hun omvang en potentieel voor kost-efficiëntie. (…) De lonen van gezondheidswerkers werden bevroren, en zelfs verminderd in landen als Cyprus, Griekenland, Ierland, Litouwen, Portugal en Roemenië. Er werden minder verpleegsters aangeworven, de grootste groep van de gezondheidswerkers, en ze bleven minder lang in dienst; het aantal verpleegsterjobs in Europa verminderde.(…) Het wordt steeds onrustiger in een aantal Europese landen. Te midden van historisch protest in Frankrijk verklaarden gezondheidsverantwoordelijken:‘Het gezondheidssysteem is aan het uiteenvallen, we zijn niet langer in staat onze job onder goeie omstandigheden uit te oefenen en kwaliteitszorg te verstrekken.’ (…) De laatste paar maanden kwamen in negen Europese lidstaten duizenden gezondheids- en zorgwerkers op straat. Hun eisen zijn opvallend gelijkaardig: om aan de bevolking verder vitale diensten te kunnen aanbieden moet er een aanzienlijke verbetering zijn in de betaling, het personeelsbestand en de uitrusting.”

Dat was dus de vaststelling vóór er ergens sprake was van corona... Een artikel uit de Financial Times van 7 oktober illustreert een en ander in het geval van Spanje. “Er is geen nood aan verpleegsters omwille van COVID-19”, zegt een verpleegster, “er is een chronisch gebrek aan verpleegsters, en dat laat zich nu extra voelen bij de pandemie”. De onderbezetting wordt geschat op 125.000, maar er werken alleen al in het Verenigd Koninkrijk ongeveer 5500 Spaanse verpleegsters , waar ze betere voorwaarden hebben; in Spanje wordt er in de sector vaak beroep gedaan op tijdelijke krachten, voor een paar weken of dagen. Spanje doet nu pogingen om die exodus te laten terugkeren… In haar missie om de lidstaten te doen bezuinigen op gezondheidszorg en andere sociale uitgaven is de Commissie glansrijk geslaagd, al vereiste dit vaak maar een schouderklopje bij regeringen die uit hetzelfde neoliberale hout gesneden zijn. Er is dus eigenlijk maar één verzachtende omstandigheid die de Commissie kan inroepen voor haar falend coronaoptreden: ze is het niet gewoon om zich bezig te houden met het algemeen belang, en werd in het leven geroepen om particuliere belangen te behartigen, die van de kapitaalbezitters.   Eindelijk aan de slag Als de EU aanvankelijk niet geneigd leek om zich met corona bezig te houden, hield corona zich wel met de EU bezig. Noodgedwongen werd de economische motor in een lagere versnelling geschakeld, handelszaken gingen dicht, luchthavens bleven leeg, niet alleen het algemeen, maar ook het particulier belang kwam in het gedrang. Dat laatste was het sein voor de Commissie om in actie te schieten. “Onze” economie moest beschermd worden [efn_note] De werknemers al wat minder, want nog op 14 mei oordeelde de Commissie dat het virus voor hen weliswaar een ernstig risico betekent, maar niet van de ergste soort, omdat het tot een categorie behoort “waarvoor er gewoonlijk wel een effectieve behandeling bestaat”. [/efn_note], er werd gezocht naar miljarden en hefbomen om uit één miljard er vijf te maken, maar omdat die zoektocht in het Europees labyrint wel eens lang kan duren kregen de lidstaten de toelating om zelf de nationale sluizen te openen en de Europese imperatief van het sluitend overheidsbudget tijdelijk te verdringen. Een wijs besluit, want de Europese zoektocht begon bij het begin van de lente, sleepte zich moeizaam door drie hete zomernachten en hoopt tegen de winterzonnewende het doel bereikt te hebben. Leven met de seizoenen is mooi, maar niet als een pandemie op je afkomt. Toch is de Commissie haar ‘gedeelde verantwoordelijkheid’ op het vlak van gezondheidszorg niet helemaal vergeten. Er is nog wel geen corona-vaccin, maar als het er is wordt het misschien wel moeilijk om eraan te geraken in de krabbenmand waar de internationale verhoudingen momenteel op lijken. Enige vooruitziendheid is dus aangewezen, en we vragen een klein applaus voor onze Commissie die zich hierin nuttig maakt; haar faam als would-be wereldspeler zal redelijkerwijs meer deuren openen dan wanneer Luxemburg of Malta vaccins moeten inkopen. Half augustus sloot de Europese Commissie een eerste principe-overeenkomst af met een farmaceutisch bedrijf voor de levering van coronavaccins. Het gaat om een raamakkoord met het Britse Astra Zeneca, een zgn. APA of Advance Purchase Agreement voor de levering van 300 miljoen dosissen. Half september volgde een tweede gelijkaardig akkoord met het Franse Sanofi-GSK en op 8 oktober een met Janssen Pharmaceutica (Johnson & Johnson). Met andere bedrijven waren of zijn besprekingen aan de gang [efn_note] Zie Europese Commissie, Public Health.[/efn_note]. Lijkt dit geen gepaste toepassing van het voorzorgsprincipe?   Maar voor wie?  Niet iedereen is daar zo gerust in, en de kritiek komt niet alleen uit de ‘verdachte’ linkse hoek. “Wat ons verbaast en verontrust, is dat al die afspraken gemaakt worden achter gesloten deuren en we helemaal niet weten welke voorwaarden AstraZeneca heeft verbonden aan de levering”, zegt Yannis Natsis in De Standaard; Natsis is patiëntenvertegenwoordiger in het bestuur van het Europese geneesmiddelenagentschap EMA, dat instaat voor het toezicht op de veiligheid van geneesmiddelen. Hij vreest dat de akkoorden bijzonder voordelig zijn voor de farmabedrijven, en dat ze voorwaarden bepleiten die hen vrijstellen van schadevergoeding als hun product slachtoffers maakt. Die onderhandelingen verlopen ook in de grootste geheimhouding, de namen van de Europese onderhandelaars zijn niet eens bekend. Wel lekte uit dat één van hen tot 2016 de leiding had van de Europese federatie van de geneesmiddelenindustrie EPFA. De ngo Corporate Europe Observatory (CEO) doet er grondig onderzoek over, maar botst vaak op de zwijgzaamheid van de Commissiediensten. Handelsgeheimen! Ook in Nederland fronst men de wenkbrauwen. Op 7 oktober beantwoordde minister van volksgezondheid de Jonge vragen van kamerlid Ellemeet (Groenlinks); de Nederlandse regering is vrij nauw bij de onderhandelingen betrokken omdat ze één van de zeven lidstaten is die de Commissie bijstaan in de gesprekken met de producenten. Maar nergens uit de antwoorden van de minister blijkt de stilaan spreekwoordelijke bezorgdheid van de regering Rutte om geen duit of euro te veel uit de staatskas te laten vloeien. Als er gewezen wordt op een gebrek aan transparantie is het antwoord steevast dat prijsafspraken e.d. vallen onder de commerciële geheimhoudingsplicht. Prijzen, wettelijke aansprakelijkheid, wijze van verdeling van de vaccins, het zijn allemaal terechte vragen die evenwel zonder antwoord blijven. In het Europees Parlement was er op 22 september een hoorzitting over de kwestie, waar zelfs de liberale voorzitter Canfin van de commissie Milieu, Gezondheid en Voedselveiligheid (ENVI) het gebrek aan transparantie hekelde. Het was nochtans voorzitter von der Leyen die bij het begin van haar ambtstermijn een gedragscode voorlegde waarin men leest: “Transparantie moet blijken bij het werk van alle Commissieleden en hun kabinetten. Transparantie is bijzonder belangrijk waar specifieke belangen met betrekking tot het Commissiewerk i.v.m. wetgevende initiatieven of financiële aangelegenheden bediscussieerd worden met professionele organisaties of individuen.” Toch zou het onjuist zijn om dit conflict voor te stellen als het democratisch Parlement versus de ondemocratische Commissie. In april 2016 keurde dat Parlement de zgn. Trade Services Directive goed, een wet die bedrijven helpt hun 'bedrijfsgeheimen' te beschermen. Alleen Verenigd Links (GUE/NGL) en de Groene fractie stemden tegen…  

door Herman Michiel 15 oktober 2020   Niemand kan beweren dat de Europese Unie (EU) niet bezig is met het klimaat, en er is geen andere wereldspeler die zich duidelijker uitspreekt voor een vlugge afbouw van de fossiele energiesector en voor een transitie naar duurzame energie. Maar handelt de EU ook consequent om haar ambities als ‘klimaatkampioen’ waar te maken? Talrijke voorbeelden [efn_note] Zie onder andere Wat schuilt achter het Energiecharterverdrag?, Moet er nog gas zijn? , Het EU-herstelprogramma vs. de Europese Green Deal [/efn_note] tonen aan dat het Europees beleid sterk bepaald wordt door de belangen van de private sector, ten nadele van de klimaatambities. Ook de gevleugelde verklaringen van onze nationale politici staan vaak in schril contrast met de bereikte resultaten. Het viel me onlangs nog op dat Iratxe García, fractieleider van de sociaaldemocraten in het Europees parlement, in verband met de mogelijkheden van Afrika voor wat betreft de productie van hernieuwbare energie het niet alleen had over de vele uren zonneschijn, maar ook over “de grote hoeveelheden natuurlijk gas”, wat nochtans een fossiele brandstof is. Aan de dubieuze kanten van het Europees klimaatbeleid wijdden onderzoekjournalisten van Investigate Europe een interessante studie, zie The Gas Trap: how Europe is investing €100bn in fossil fuel infrastructure en Europe in the Gas Trap. Hieronder enkele bevindingen uit het onderzoek.

• Er is voor 104 miljard € aan nieuwe gasprojecten gepland;
• de capaciteit voor LNG-terminals (vloeibaar gas) wordt met 54% verhoogd;
• er worden 13.000 km nieuwe pijplijnen voorzien;
• er zijn 32 gasprojecten die in aanmerking komen voor Europese financiering;
• van een aantal projecten, ten bedrage van 29 miljard €, is te vrezen dat ze totaal overbodig zullen zijn. Zo is momenteel maar de goeie helft van de bestaande LNG-infrastructuur in gebruik.
• De gasprojecten werden ook goedgekeurd door het Europees Parlement, maar dit kon zich enkel uitspreken over een globaal pakket van 149 projecten; het verwerpen ervan zou ook duurzame projecten in het gedrang gebracht of vertraagd hebben.

Investigate Europe vraagt zich ook af hoe de ‘klimaatkampioen’ zoiets kan toelaten. Het antwoord is “een mix van massale invloed van lobbying, geopolitieke competitie en economische afhankelijkheden over heel Europa”. De lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO) telde gemiddeld twee vergaderingen per week van de fossiele industrielobby tijdens de eerste 100 dagen van de nieuwe Europese Commissie; de sector zou een kwart miljard euro geïnvesteerd hebben in haar lobbywerk in het voorbije decennium… De sector heeft haar strategie ook aangepast en stelt gas voor als alternatief voor steenkool; de infrastructuur zou later ook bruikbaar zijn voor waterstof, een argument dat ook door Green Deal commissaris Timmermans gehanteerd wordt. Het lijkt er soms wel op dat de fossiele sector zich bekeerd heeft tot het kamp van de duurzaamheid, maar hun propaganda moet met de grootste argwaan bekeken worden. Met praatjes kan men er in slagen de CO2 naar beneden te halen terwijl de productie van fossiele brandstof omhoog gaat; men zal wel wat geld in een fonds stoppen om bomen te planten, liefst ergens in Afrika. Met de vele uren zonneschijn is dat natuurlijk een economisch optimale keuze…

Bewaren als PDF

15 oktober 2020 – In zijn rubriek in De Volkskrant vraagt Peter de Waard vandaag hoe het zit met de hongerdoden in het Zuiden als gevolg van de coronacrisis. Dat bracht me van mijn stuk.

Het virus kent geen grenzen, zo wordt gezegd. Dat klopt misschien niet helemaal, want volgens mediaberichten zou het griepvirus deze winter het Noorden niet bereiken onder meer wegens het afgenomen reisverkeer tussen Zuid en Noord. Maar dat terzijde.
Al kent het virus mondiaal geen grenzen, het grote debat over ‘de afweging tussen gezondheid en economie’ blijft beperkt tot ons land. Of in het beste geval tot de Europese Unie (EU). De honger in het Zuiden speelt geen rol.

Imagoschade

De EU doet haar best een rol te spelen in de lopende crisis. Dit moet de imagoschade herstellen nadat in de eerste golf de lidstaten elkaar de tent uit vochten in de strijd om beschermingsmiddelen, en zonder overleg grenzen afsloten.
Gezondheidszorg is echter geen bevoegdheid van de EU. Maar de Europese leiders voelen zich verplicht in een crisis van dergelijke omvang toch een eersteplansrol te spelen. Soms doen ze dat op het belachelijke af, soms valt er minder te lachen. Zo is de EU bevoegd voor het intern grensverkeer, en ging de EU dus aan de slag om lijn te krijgen in wie nog naar welk land op vakantie mag. Wanneer gans de EU binnenkort rood kleurt gaat dat ook vast lukken.
De EU heeft ook regels voor de begrotingen van de lidstaten: die mochten van de EU nu bij uitzondering diep in het rood gaan. Maar het lijkt meer op een sluiswachter die de sluizen openzet omdat hij weet dat het water sowieso even niet tegen te houden is. Wat ontbreekt is een democratisch debat over hoe lang de sluizen open blijven, en wat er daarna gaat gebeuren met de opgestapelde schulden. Daar hebben de Europese leiders het liever nog niet publiekelijk over. Ze vinden het fijner even te gloriëren met hun rol van genereuze leiders met diepe zakken. Als bijvangst kunnen Griekse wonden in het zuiden van de EU worden geheeld.

En de hongerdoden?

Maar hoe gemaakte keuzes wereldwijd uitpakken speelt niet in het maatschappelijk debat, niet in Nederland of België, en niet in de EU.
Dat kan ook niet, want we hebben geen democratische wereldgemeenschap waarin dergelijke discussie zou kunnen. Je kan wel petities sturen naar het IMF of de Wereldbank, maar de ‘liefdadigheid’ van Bill en Melinda Gates weegt daar zwaarder.
De Europese Unie van haar kant wordt niet opgetuigd als eerste Europees onderdeel in dergelijke nog op te bouwen democratische wereldgemeenschap. Het is meer een oorlogsmachine die, momenteel onder de vlag van de ‘strategische autonomie’, zich wapent voor een meedogenloze strijd in de wereldjungle. Het is dan ook niet te verbazen dat die hongerdoden in het zuiden er niet echt toe doen in de keuzes die ons land of de EU nu volop aan het maken zijn.

Maar wat me van mijn stuk bracht met het stuk van Peter de Waard is dat ik zelf ook niet zo een-twee-drie zou kunnen zeggen hoe die hongerpandemie mee te nemen in de lopende discussies in ons land en in de EU over de coronacrisis. (fs)

Hits: 6

13 oktober 2020 - Denemarken is geen uitzondering op de neoliberale trend naar verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd, en ook daar wordt het verantwoord met het demagogische argument van de 'vergrijzing'. Onder de liberale premier Lars Rasmussen werden plannen gemaakt om de pensioenleeftijd geleidelijk op te trekken tot 74 jaar in 2070. Maar Rasmussen kwam ten val bij de verkiezingen in  juni 2019, en sindsdien is Mette Frederiksen de sociaaldemocratische premier van Denemarken. Bij de verkiezingscampagne speelde de pensioenleeftijd een aanzienlijke rol en het succes van de Socialdemokraterne  wordt deels verklaard door de belofte om de trend naar verdere verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd terug te buigen door een lagere uitstapleeftijd voor zware beroepen, bekostigd door een hogere bijdrage van de financiële sector. De Deense sociaaldemocratische minderheidsregering wordt ontsierd door een rechts antimigrantenbeleid, maar het moet gezegd dat ze inspanningen deed om iets te doen met de verkiezingsbelofte in verband met de pensioenen. Het kabinet, uitsluitend samengesteld uit ministers van de eigen partij, moest er steun gaan voor zoeken bij de oppositie in het Folketing (parlement). Die vond ze verleden zaterdag (10 oktober) na toezegging door de linkse  Socialistische Volkspartij SF en de Rood-Groene Enhedslisten, en door de uiterst rechtse  Deense Volkspartij. Het principe-akkoord moet nog goedgekeurd worden in het parlement en zal dan vanaf 2023 in werking treden. Dan zullen werknemers met zware beroepen, naar schatting zo 'n 40.000, onder bepaalde voorwaarden (naar verluidt moet men er 42 jaar dienst opzitten hebben...) vanaf 61 jaar vervroegd op pensioen kunnen. Voor de financiering zal de financiële sector extra belast worden, ten bedrage van ongeveer 2 miljard Deense kronen (260 miljoen €)  per jaar. "Deze sector maakte de afgelopen jaren miljarden winst, een extra belasting is daarom volledig op haar plaats", aldus minister Morten Bodskov. Natuurlijk is deze sector het daar helemaal niet mee eens, en kondigt aan dit door te  zullen rekenen aan de klanten. De Deense Volkspartij wordt wel bedankt omdat ze een belasting op aandelenwinsten kon tegenhouden. Dit is natuurlijk geen grootse linkse overwinning, en eigenlijk maar een maatregel om de onhoudbaarste gevolgen van het neoliberale pensioenbeleid te verzachten. En toch zou het een goede zaak zijn als partijen en regeringen elders in Europa hier inspiratie vonden, en met nog wat meer moed deden wat ze moeten doen: het geld halen waar het zit.(hm)    

Bewaren als PDF

9 oktober 2020 – Het is weer oorlog in Europa. En wel in Nagorno-Karabach. Uitpers publiceerde een gedetailleerd artikel over de bemoeienissen van onze buren Poetin en Erdogan. En op Doorbraak lazen we een verklaring van de de Azerbeidzjaanse Linkse Jeugd die we hier overnemen, want als we ooit een ander Europa willen zullen we deze mensen nodig hebben (fs):

De recente ronde van escalatie tussen Azerbeidzjan en Armenië in Nagorno-Karabach toont eens te meer aan hoe achterhaald het kader van een natiestaat is voor de huidige realiteit. De enige bezetter waarmee we moeten worstelen is het onvermogen om de gedachtegang te overstijgen die mensen in mensen en niet-mensen verdeelt, uitsluitend op basis van hun geboorteplaats, om vervolgens de superioriteit van de “mensen” over hun ontmenselijkte “anderen” vast te stellen als enig mogelijk scenario voor een leven binnen bepaalde territoriale grenzen. Dat is de bezetter van onze geesten en van onze vermogens om verder te denken dan de verhalen, en de manieren van verbeelding van het leven, die ons worden opgelegd door onze roofzuchtige nationalistische regeringen.

Het is deze gedachtegang die ons het bewustzijn ontneemt van de omstandigheden van uitbuiting, van onze naakte overleving in onze respectievelijke landen, zodra de “natie” haar oproep doet om haar te beschermen tegen de “vijand”. Onze vijand is echter geen willekeurige Armeniër, die we nooit in ons leven hebben ontmoet en mogelijk ook nooit zullen ontmoeten. Onze vijand zijn de mensen die aan de macht zijn, specifieke mensen met bekende namen, die al meer dan twee decennia lang de gewone mensen en de hulpbronnen van ons land verarmen en uitbuiten ten gunste van henzelf. Zij zijn onverdraagzaam geweest ten aanzien van elke vorm van politieke onenigheid en hebben de andersdenkenden via hun massale veiligheidsapparaat ernstig onderdrukt.

Ze hebben ongerepte gebieden, kusten en minerale hulpbronnen voor hun eigen plezier en gebruik bezet, waardoor de toegang van gewone burgers tot deze plaatsen werd beperkt. Ze hebben ons milieu vernietigd, bomen gekapt, water verontreinigd en hebben op grote schaal gedaan aan “accumulatie door onteigening”. Ze zijn medeplichtig aan het verdwijnen van historische en culturele plekken en artefacten in het hele land. Ze hebben de geldstromen van essentiële sectoren, zoals onderwijs, gezondheidszorg en sociaal welzijn, richting het leger omgebogen, waardoor ze winst maken voor onze kapitalistische buren met imperialistische aspiraties – Rusland en Turkije.

Vreemd genoeg is iedereen zich hiervan bewust, maar iedereen wordt getroffen door de plotselinge golf van geheugenverlies zodra de eerste kogel over de contactlijn tussen Armenië en Azerbeidzjan wordt geschoten. Verblind, net als personages in de roman “De stad der blinden” van Saramago, worden ze onmiddellijk zelfvernietigend en juichen ze de dood van onze jeugd toe in de naam van het “martelaarschap” voor de “heilige” zaak. Maar deze zaak is nooit meer geweest dan een existentieel platform, dat de regeringen van zowel Azerbeidzjan als Armenië op hun plaats houdt en dient als rechtvaardiging voor de oneindige militarisering van de samenlevingen, samen met het streven naar meer geweld en sterfgevallen.

We geven de mensen echter niet de schuld: bij gebrek aan alternatieve interpretatiekaders om de oorlog en het conflict tussen de twee naties te begrijpen, blijft de nationalistische ideologie onomstreden. Als er één ding is dat onze ondergefinancierde onderwijsinstellingen goed doen, dan is dat wel het onderwijzen van haat en het verspreiden van nationalistische propaganda. Want haat is nooit een product van individuele psyches, maar wordt geconstrueerd en geproduceerd binnen bepaalde machtsverhoudingen. In een context waarin er geen direct contact is tussen het ‘hatende’ en het ‘gehate’ publiek, hoe meer het ‘hatende’ publiek zich bezighoudt met zijn eigen zaken van dagelijks economisch overleven binnen het systeem dat hen een gelijke herverdeling van middelen en diensten ontzegt en meer en meer dagelijkse ellende ophoopt, hoe meer er behoefte is om het ‘hatende’ publiek er voortdurend aan te herinneren om de ‘gehate’ te haten en hun haat te reproduceren. Haat moet worden uitgevoerd. Ze hebben ‘ons’ land gestolen, zeggen we, dus haten we ze. Het maakt niet uit dat er talloze andere manieren zijn om dat land te bewonen zonder dat een enkele groep het onbetwiste eigendom ervan opeist.

De mond van een teenage broer van een van ons viel eens open van verwondering, nadat hij had gehoord van een werkoverleg met Armeense collega’s in het buitenland. “Ga je een echte Armeniër zien?”, zei hij. Nu we eraan denken: generaties mensen zijn opgegroeid in een vacuüm zonder contact met hen, met de mensen met wie we al eeuwen samenleven in dezelfde geografische ruimte. Wat voor soort geweld draagt zo’n isolement van het bestaan met zich mee voor onze geest en ons creatief vermogen? Het is natuurlijk ook een perfect recept voor de ontmenselijking van de “ander”. Wat is er makkelijker dan het toeschrijven van alle kwade eigenschappen aan de mensen waarmee ik in mijn leven nog nooit in aanraking ben gekomen?

In de jaren na de ondertekening van de overeenkomst van Bishkek (1994), waarin de Armeense en Azerbeidzjaanse regeringen een staakt-het-vuren afspraken, hebben ze gigantische hoeveelheden dodelijk wapentuig verzameld die ze nu tegen elkaar willen gaan gebruiken. De laatste keer dat de landen dicht bij een vredesresolutie kwamen was in 2001, tijdens de vredesbesprekingen van Key-West met bemiddeling van de medevoorzitters van de Minsk-groep – Frankrijk, Rusland en de VS. Door de heersende nationalistische sentimenten en het feit dat de leiders aan beide zijden niet bereid waren om compromissen te sluiten, zijn die vredesbesprekingen echter mislukt. En het was nog nooit zo vastberaden geprobeerd als toen aan het begin van de 21e eeuw.

Wij vinden het ontzettend moeilijk om in de huidige situatie te zoeken naar manieren om een nieuwe oorlog in de regio te voorkomen. Wij stellen vast dat het verhaal aan beide zijden wordt gedomineerd door een toenemend aantal haatzaaiende toespraken, vooral als het gaat om tv-zenders, officiële verklaringen of sociale media-berichten, waarvan de intensiteit echt zorgwekkend is. Van beide kanten worden beweringen gedaan die moeilijk te verifiëren zijn en zo een sfeer van angst, wederzijdse haat en wantrouwen creëren.

De mensen aan beide zijden hebben geleden onder de pandemie en de economische recessie en hebben getracht de groeiende problemen die die crises met zich meebrachten voor te blijven, en nu worden ze meegesleurd in een militair conflict, waardoor een eventuele constructieve oplossing van het Nagorno Karabagh-conflict vertraging oploopt. Er zijn ook veel economische en menselijke middelen nodig om het conflict gaande te houden, zodat de elites van beide partijen ervan kunnen blijven profiteren. De militaire begroting van Azerbeidzjan voor 2020 is gestegen tot 2,3 miljard dollar, terwijl die indicator voor Armenië 634 miljoen dollar bedraagt, wat in wezen overeenkomt met 5 procent van het bbp in beide landen.

Het wordt tijd dat wij, Azerbeidzjaanse en Armeense jongeren, de oplossing van dit achterhaalde conflict in handen nemen. Dat zou niet langer het voorrecht moeten zijn van de mannen in pak, wier doel de accumulatie van kapitaal is, zowel economisch als politiek, en die het conflict niet willen oplossen. We moeten die lelijke mantel van de natiestaat, die op de vuilnisbelt van de geschiedenis thuishoort, weggooien en nieuwe manieren van gemeenschappelijk en vreedzaam samenleven bedenken en creëren. Daarom is het van groot belang dat de politieke grassroots initiatieven, die in de eerste plaats bestaan uit gewone lokale burgers, nieuw leven wordt ingeblazen, zodat de vredesbesprekingen en de samenwerking weer op gang komen. Wij, linkse activisten in Azerbeidzjan, steunen geenszins een verdere mobilisatie van de jeugd van het land voor deze zinloze oorlog en zien het herstel van de dialoog als ons voornaamste doel.

Wij zien onze toekomst en de oplossing van het conflict niet in verdere militaire escalaties en het verspreiden van wederzijdse haat. De recente militaire confrontaties in Nagorno-Karabach zijn niet bevorderlijk voor de totstandkoming van vrede in de regio. We willen ons niet eens de risico’s voorstellen om in een volledige oorlog te worden meegesleept, omdat we begrijpen wat voor gevolgen dit kan hebben voor onze samenlevingen en toekomstige generaties. Wij veroordelen met klem elke poging om het conflict te verlengen en de haat tussen de twee bevolkingen te verdiepen. We willen terugblikken en de nodige stappen zetten om het vertrouwen tussen onze samenlevingen en de jeugd weer op te bouwen. Wij verwerpen alle nationalistische en oorlogszuchtige verhalen die elke mogelijkheid uitsluiten dat wij weer samenleven op deze grond. Wij roepen op tot initiatieven voor vredesopbouw en solidariteit. Wij geloven dat er een alternatieve manier is om uit deze impasse te geraken door middel van wederzijds respect, een vreedzame houding en samenwerking.

Azerbeidzjaanse Linkse Jeugd,

Getekend door Vusal Khalilov, Leyla Jafarova, Karl Lebt, Bahruz Samadov, Giyas Ibrahim, Samira Alakbarli, Toghrul Abbasov, Javid Agha, Leyla Hasanova, Toghrul Mashalli, Laman Orujova, Loghman Gasimov, Vahid Ali, Lala Darchinova, Gumru Aliyeva, Nijat Eldarov, Alyosha.

(Dit is een vertaling van de Engelstalige tekst “Anti-war Statement of Azerbaijani Leftist Youth” op de website LeftEast. Vertaald door Doorbraak.)

Hits: 2

door Herman Michiel 8 oktober 2020   Als je meer wil weten over het gesloten wereldje van de miljardairs – mensen die minstens 1000 miljoen dollar bezitten - kun je het best te rade gaan bij hun vrienden. Die kans biedt zich aan met een nieuw rapport, getiteld Riding the storm – Billionaires insight 2020 opgemaakt door de Zwitserse investeringsbank en vermogensbeheerder UBS, en het accountants- en belastingadviseurbedrijf PricewaterhouseCoopers (PwC). Zoals ze het zelf in het rapport vermelden hebben ze aanzienlijke kennis terzake: “UBS and PwC advise a large number of the world’s wealthy, and have unique insights into their changing fortunes and needs.” Het huidig rapport biedt speciale aandacht aan het effect van de Covid-19 pandemie. Natuurlijk delen UBS en PwC nogal wat complimentjes uit aan deze superrijke klanten, en is van een kritische doorlichting geen sprake. De miljardairs behoren tot de meest genereuze schenkers in deze coronatijden, ze brachten vernieuwing in de filantropie zodat deze een meer strategische impact kreeg, ook op het gebied van milieu en sociale verantwoordelijkheidszin van de bedrijven. Maar door de lock down vonden ze ook de tijd om na te denken over familieaangelegenheden en de sterfelijkheid van de mens, en dit while reassessing their business and investment strategies ! Maar naast de complimentjes en de zalvende voorstelling van zaken bevat de studie van deze twee vermogensspecialisten ook een aantal interessante gegevens. Niet zozeer over het klassement van de rijksten ter aarde; de namen van je klanten breng je toch niet naar buiten. Daarvoor ga je beter bij Forbes te rade; die telden half maart van dit jaar 2095 dollarmiljardairs met op kop Jeff Bezos van Amazon (113 miljard $), gevolgd door Bill Gates, Bernard Arnault, Warren Buffett, enzovoort. De zowat 2095 miljardairs bezitten volgens Forbes samen zo ‘n 8000 miljard $. Het aantal van 2095 miljardairs dat Forbes half maart telde komt vrij goed overeen met de 2058 die UBS/PwC telde op 7 april 2020. Maar onze vermogensspecialisten hadden door dat er vanaf het voorjaar iets aan de hand was. Normaal zouden ze tot april 2021 gewacht hebben om een nieuwe studie uit te geven, maar nieuwsgierig naar de corona-effecten maakten ze een nieuwe inventaris op met einddatum 31 juli 2020. En terwijl Forbes moest betreuren dat er 58 miljardairs minder waren dan een jaar voorheen, en dat ze er globaal 700 miljard $ bij ingeschoten hadden, stelde UBS/PwC vast dat er op 31 juli niet 2058, maar 2189 miljardairs waren, en dat ze samen 10.200 miljard bezaten, 1300 miljard méér dan bij het vorige maximum in 2017. Tijdens deze periode stierven op zijn minst 600.000 mensen aan het virus, maar er werden toch 131 nieuwe miljardairs geboren en enorme fortuinen verzameld! Is het koppelen van deze twee cijfers geen pure demagogie? Toch minder dan men zou denken, zoals uit het UBS/PwC-rapport blijkt. Hierin werd nagegaan in welke sectoren de miljardairs er het meest op vooruitgaan. In de periode van 2018 tot 31 juli 2020 werden miljardairs gemiddeld 19,1% rijker, maar die in de technologiesector 42,5% en die in de gezondheidszorg maar liefst 50,3%. Er zijn ook aparte gegevens voor de periode 7 april-31 juli 2020 (blz 15 van het rapport). De miljardairs in de technologiesector en de gezondheidszorg werden in deze vier maanden elk ongeveer 150 miljard $ dollar rijker, een stijging van rond de 40%. Men zou haast medelijden krijgen met de collega’s-miljardairs in de financiële sector die er maar 12,8% op vooruitgingen! Zij zijn dan ook geen innovators of disruptors [baanbrekers] zoals UBS/PwC  haar meest succesrijke klanten noemt. Terzijde opgemerkt: ook een ‘bescheiden’ stijging van 12,8% (eveneens het cijfer voor de immobiliënsector) over een periode van slechts vier maanden is natuurlijk véél meer dan het gemiddelde in de sector. Zoals bekend is het steeds de elite die het meest profiteert, maar hier gaat het niet over de rijkste 1%, maar over 0,00003% van de menselijke soort. Deze ‘groeicijfers’ houden ook nauwelijks verband met de uitbreiding van de productie, en zelfs niet met die van de eigenlijke bedrijfswinsten; de rijkdom van miljardairs wordt gemeten op de beurzen. Onze innoverende baanbrekende multimiljardairs vernieuwen volgens het rapport ook op het gebied van de menslievendheid, de filantropie. De geschonken bedragen maken op zich niet zoveel indruk. In de corona context zouden ze voor 7,2 miljard $ toegezegd hebben, maar daarvan zijn maar 5,5 miljard giften, de meeste uit de Verenigde Staten waar een deep culture of philanthropy bestaat. Maar ook in China zijn er nu miljardairs met een groot hart; ze vormen de tweede grootste schenkers na de Verenigde Staten. De rest van de toezeggingen bestaat uit de goedwillige conversie van de productie (zoals het maken van handgels in plaats van parfums, of medische beademingsapparatuur in plaats van auto’s) of het bouwen van productiefaciliteiten voor vaccins. Vijf en een half miljard giften uit de hand van wie er tienduizendvijfhonderd bezit is niet spectaculair (0.05%), maar volgens UBS/PwC is het “meer dan ooit in de geschiedenis”. Bovendien zijn er misschien wel discrete schenkers waarvan de linkerhand niet weet wat de rechterhand geeft: “While this appears a small number compared with the billionaire class’s total net worth, the public announcements understate the true amount donated, given a tendency toward discretion.” Volgens UBS/PwC tekent er zich onder de miljardairs-filantropen een kleine leidinggevende kern af die ook hier zorgt voor innovatie. Ze nemen het voortouw in het “zoeken van een evenwicht tussen enerzijds bedrijfs-, milieu-en sociale waarden en anderzijds de winstgevendheid van de bedrijven”. Ze ijveren bijvoorbeeld voor breedbandnetwerken in minder ontwikkelde regio’s, wat in het licht van online onderwijs natuurlijk een grote bijdrage is in de bestrijding van de gevolgen van Covid-19. Zien we hier geen synergieën met onze eigenste Europese Commissie, die ook onze toekomst ziet in 5G-netwerken, digitalisering, artificiële intelligentie en 'disruptieve technologieën'? In een slotbeschouwing kijken de miljardair-adviseurs ook naar mogelijke negatieve ontwikkelingen. Naast het truïsme dat er winnaars en verliezers zullen zijn zien ze ook een risico opduiken: meer belastingen. “Zullen regeringen de superrijken belasten om hun budgetten in evenwicht te brengen?”, vragen ze zich af, maar er volgen direct geruststellende woorden: “Rijkentaksen zijn vaak onpopulair bij de kiezers, en brengen niet veel op, dat begrijpen veel politici. Heimelijke belastingen [stealth taxes] zoals interesten op spaartegoeden onder het inflatieniveau lijken efficiënter, want ze herstellen beetje bij beetje de overheidsfinanciën. En het is politiek gunstiger om bestaande belastingen te verhogen, zoals die op de inkomens en de winsten op kapitaal dan nieuwe belastingen te bedenken.” U bent gewaarschuwd. Miljardairs hebben niet alleen veel meer geld dan de gewone sterveling, maar ook veel meer politieke invloed.